MUĞNİ’L-MUHTAC

TAHARET / ABDEST / MESTLER’E MESH

D- MESTLERİN YAPISI VE ŞEKLİ

Daha doğru olan görüşe göre suyun geçmesine engelolmayan dokuma-örgü mest [mesh yapmak için] yeterli olmaz.

a. Dokuma mestler üzerine mesh

[Su geçiren dokuma mest üzerine mesh yapılıp yapılamayacağı konusunda iki görüş vardır]:

[Birinci görüş]: Daha doğru olan görüşe göre suyun geçmesine engel olmayan dokuma mest üzerine mesh yapmak yeterli olmaz. Çünkü dikiş yeri dışına su boşaltıldığında bu mest suyu, kalın olmaması sebebiyle altına geçirir. Mestler çoğunlukla suyun geçmesini engeller. Meshe ruhsat tanıyan nasslar da bu şekilde yorumlanır. Naslardakinin dışındaki konularda ise ayakları yıkamak farz olmaya devam eder.

[İkinci görüş]: Diğer görüşe göre, bu meste mesh yapmak yeterlidir. Nitekim astarı bir yerden, dışı başka bir yerden yırtılmış meste mesh yapmak da yeterlidir. (Kıyas) Çünkü belirtilen şekilde yırtık olan mest üzerine su doküldüğünde de yaşlık ayağa geçer.

Not:

Nevevi "dokuma" sözcüğünü zikretmeyip "suya engelolmayan mest üzerine mesh yeterli değildir" deseydi hem dokuma mesti hem de dokuma olmayanı içerirdi.

Şu söylenebilir: Nevevi burada yalnızca "mest" olarak isimlendirilebilecek şeye dair şartları zikretmekle yetinmiştir. Buna göre kişi ayaklarına bir parça deri sarsa ve sıkıca bağlasa, bununla yürümek mümkün olsa bile üzerine mesh yapılmaz. Er-Rovdo adlı eserde bunun tek görüş olduğunu söylemiştir. Çünkü bunu çıkarmak ve giymek zordur. Oysa yolcu her an hareket edebilir. Meshten beklenen yararlanma gerçekleşmez. Bu sebeple Nevevi yalnızca Şafif'nin ifadelerinde mest denilebilecek şeylerle yetinmiştir.

Buna şu cevap verilir: Bu, Nevevİ'nin konu başındaki sözünden zaten anlaşılmaktadır. Çünkü "caizdir" ifadesinin öznesi "mestler üzerine mesh"tir. Bu yüzden mestler dışındakiler zaten bu sözle dışarıda kalmaktadır.

b. Mest dışına giyilen mestler [ayakkabılarj üzerine mesh

Daha güçlü görüşe göre mestin dışına giyilen ayakkabılara da me sh yapılmaz.

1. Mestin dışına giyilen ayakkabı üzerine mesh konusundaki görüşler

Metnin aslında geçen "curmük" mestin dışına giyilen mest olup her ikisi de tek başına mesh yapmaya elverişlidir.

(not:) Mestin dışına giyilen ve kendisi de tek başına mesh yapma şartlarını taşıyan, çizme, kundura, potin vb. şeyler "curmuk" kapsamında değerlendirilir.

[Mestin dışına giyilen ayakkabıya mesh yapılıp yapılamayacağı konusunda iki görüş vardır]:

[Birinci görüş]: Daha güçlü olan görüşe göre bunlardan yalnızca üsttekine mesh yapmakla yetinilemez. Çünkü ruhsat, genel ihtiyaç sebebiyle yalnızca mest\er üzerine mesh yapmakla ilgili söz konusu olmuştur. Mest\er üzerine ayakkabı giyme konusunda genel bir ihtiyaç söz konusu değildir. (1) "Curmuk" sözcüğü aslen Farsça olup Arapça'ya sonradan girmiştir. Bu sözcük aslen mest gibi olan, soğuk sebebiyle mest üzerine giyilebilecek kadar geniş olan ayakkabıdır. Fıkıhçılar bu kelimeyi "geniş de olsa mest\er üzerine giyilen mest" şeklinde kullanırlar, çünkü hüküm buna bağlanmıştır.

(1) not: Bu, müellifin yaşadığı dönem ve coğrafya için geçerli kabul edilse bile günümüzde genelolarak mestler tek başına giyilmemekte, ayakkabı ile birlikte giyilmektedir. (çev.)

[İkinci görüş]: Mestin dışına giyilen ayakkabıya mesh yapmak yeterlidir. Çünkü şiddetli soğuk mestin dışına ayakkabı giymeyi gerektirebilir. Her abdestte, alttaki meste mesh yapmak için dış ayakkabıyı çıkarmak zor olabilir.

İlk görüş sahipleri ikinci görüşe "bu konuda zorluk bulunmadığını" söyleyerek cevap vermişlerdir. Çünkü kişi [ayaklarını dışarı çıkarmadan] elini ayakkabının içine sokarak mestler üzerine mesh yapabilir.

2. Mest ve ayakkabı birlikte giyildiğinde söz konusu olan farklı ihtimaller

> Şayet mest ve ayakkabıdan hiçbiri mesh yapmaya elverişli değilse bu durumda hiçbirine mesh yapılamaz. Bu, mezhep içinde tek görüş olarak benimsenmiştir.

> Ayakkabı meshe elverişli olduğu halde mest elverişli olmazsa ayakkabıya mesh yapılabilir. Alttaki de ayağa sarılmış bir şey [çorap] gibi kabul edilir.

> Alttaki mest meshe elverişli olduğu halde üstteki uygun Olmazsa [bakılır]: Şayet ıslaklık alttaki meste ulaşmazsa mesh sahih olmaz. Islaklık alttakine ulaşırsa, kişi yaparken yalnızca üsttekini değil -üstteki ile birlikte de olsa- alttaki meshe niyet etse veya hiçbir şeye niyet etmezse mesh yeterli olur. Bu ayrım güçlü iki mest konusunda da söz konusu olur. Örneğin ıslaklık üstteki ayakkabının dikiş yerinden alta ulaştığında da bu ayrım geçerlidir.

> Güçlü olan iki mestten alttaki yırtılsa [bakılır]:

[Birinci durum]: Kişi üsttekini ve alttakini abdestli olarak giydikten sonra alttaki yırtılsa üsttekine mesh yapabilir; çünkü alttaki meshe elverişli olmaktan çıktığı için üstte ki asıl olmuştur.

[İkinci durum]: Alttaki mest yırtıldığında kişi abdestsizse, örneğin üsttekini abdestsiz olarak giymişse üsttekine mesh yapamaz.

[Üçüncü durum]: Kişi mestler üzerine mesh yaparak abdest aldıktan sonra alttaki mest yırtılmış olsa iki görüş söz konusudur:

[Birinci görüş]: Daha güçlü olan görüşe göre mestler üzerine mesh yapabilir.-er-Ravda' daki ifadenin zahirinden ve Ebu Abdullah el-Hicazi'nin de bu ifadeleri özetlemede kabul ettiği görüşün zahirinden bu anlaşılmaktadır. Bu, kişi abdestli olarak giyme durumuna benzer.

[İkinci görüş]: Bu durumda mestler üzerine mesh yapamaz.

Beğavi şöyle demiştir: Ayakkabıda olduğu gibi mestte de birbirine bitişik olmayan iki kat [yani astar ve yüz] bulunur. Bana göre bunların yalnızca üstte kin e mesh yapmak caizdir. Çünkü tümü tek bir mesttir. Alttakine mesh yapmak mestin içini meshetmek gibidir.

Bu görüşün esas alınması doğru olur.

> Kişi sargılı ayağının üzerine mest giyse, mestin üzerine mesh yapamaz; çünkü mest, meshedilmesi gereken sargı üzerine giyilmiştir. Bu açıdan sarığa benzemektedir. (Kıyas) Bundan anlaşıldığına göre kişi zorluğa katlanıp ayaklarını yıkasa sonra sargıyı sarıp mestlerini giyse, belirttiğimiz gerekçe ortadan kalktığından bunun üzerine mesh caiz olur.

c. Ayak yeri patlamış olup bağcıklarla bağlanan mestler üzerine mesh

Daha doğru olan görüşe göre ayak yeri patlamış olup [bağcıklarla] bağlanmış olan mestler üzerine mesh yapmak caizdir.

Ayak kısmının önü açık olup bağcıklarla bağlanan, yürüme sırasında yıkanması farz olan bölgeden herhangi bir yer görünmeyen mestler üzerine mesh yapmak [konusunda iki görüş vardır]:

[Birinci görüş]: Daha doğru olan görüşe göre bu yeterlidir; çünkü farz olan bölge kapalı olup bu mestlerle kolayca yürünebilmektedir.

[İkinci görüş]: Bu caiz değildir, böyle mestlere mesh yapmak yeterli değildir. Bu, kişinin ayağı üzerine bir parça deri sarıp sağlamca bağlaması gibidir. Daha önce geçtiği üzerine bu sargı üzerine mesh yapılmaz.

İlk görüş sahipleri "ayağa sarılan deriden bu şekilde yararlanmak zordur" şeklinde cevap vermişlerdir.

[Soru]: Ön tarafı yarılmış olan ayakkabıya mest denilmez. Oysa mesh yapılabilmesi için ayağa giyilen şeyin "mest" denilebilecek şekilde olması gerekir.

[Cevap]: Biz hükmü yalnızca "mest" denilmesine bağlamıyoruz, aynı zamanda gerekçenin de göz önünde bulundurulması gerekir. Çünkü biz ayağa sarılan deri vb. şeyleri mest kapsamının dışında bıraktık ve gerekçeyi de "bu deriyi bu şekilde giyip çıkarmak mümkün değildir" dedik. Kolayca giyilip çıkarılabilen ve kendisinden yararlanılabilen bir mest söz konusu olduğunda onun üzerine mesh yapılabilir.

BİR SONRAKİ SAYFA İÇİN AŞAĞIDAKİ LİNK’E TIKLAYIN

E- MESTLER ÜZERİNE MESH YAPMA ŞEKLİ