|
NAMAZ / EZAN VE KAMET |
I. EZAN VE KAMETİN
MEŞRUİYETİ
A. EZAN VE KAMETİN BAŞLANGICI
B. EZAN VE KAMETİN HÜKMÜ
C. EZAN VE KAMETİN OKUNMASININ MEŞRU
OLDUĞU NAMAZLAR
D. NAFİLE NAMAZLARDA CEMAATİ TOPLAMAK
İÇİN SÖYLENECEK SÖZ
E. TEK BAŞINA NAMAZ KILANIN EZAN
OKUMASI
F. KAZA NAMAZI İÇİN EZAN OKUMAK VE
KAMET GETİRMEK
G. KADINLARIN NAMAZINDA EZAN VE KAMET
A. EZAN VE KAMETİN
BAŞLANGICI
"Ezin" ve
"te'zin" kelimelerinin sözlük anlamı "bildirmek / duyurmak"
tır. Allah (celle celalühü) şöyle buyurmuştur: İnsanlara haccı duyur. [Hac, 27]
Ezan'ın din
terminolojisindeki anlamı farz namazın vaktinin girdiğini bildiren özel bazı
sözlerdir.
[Namazın vaktinin
girdiğini bildirmek için] ezan okumanm meşnliyeti konusunda icma bulunduğu
gibi(icma: 27) bundan önce şu deliller söz konusudur: Namaza çağırdığınız vakit
... [Maide, 58] ayetinde ezandan bahsedilmektedir.
[*] - Buhari ve
Müslim'de şu hadis geçmektedir: Namaz vakti geldiğinde biriniz ezan okusun
sonra en büyük olanınız imamlık yapsın. (Buhari, Azan, 628. Müslim Mesacid,
1533)
[*] - Ebu Davud'da sahih
bir senedle Abdullah b. Zeyd b. Abdirabbihi el-Ensarı'den şu hadis rivayet
edilmiştir: Allah Resulü (s.a.v.) namaza toplanmak için çan çalınmasını
emretmişti. Ben [o gece] bir rüya gördüm. Rüyamda bir adam elinde çan
taşıyordu. Ben ona "Ey Allah (celle celalühü)'ın kulu! Çanı satar
mısın?" diye sordum. Bana "ne yapacaksın?" diye sordu. Ben
"onunla insanları namaza çağıracağız" dedim. Bana "sana bundan
daha iyisini söyleyeyim mi?" dedi. Ben "evet söyle" dedim. Bana
"şöyle de: Allahu ekber, Allahu ekber ... " böylece ezanın sonuna
kadar söyledi. Sonra fazla uzağa gitmeksizin biraz geriye çekildi ve dedi ki:
"Namaz için kalktığında da şöyle de: Allahu ekber, Allahu ekber.. ."
böylece kametin sonuna kadar söyledi. Sabah olunca Nebi (s.a.v.)'e gelip rüyamı
anlattım. O şöyle buyurdu: Bu -inşaallah- doğru bir rüyadır. Kalk da rüyada gördüğün
sözleri Bilal'e söyle. O insanları bu sözlerle namaza çağırsm. Çünkü onun sesi
senden daha gür.
Ben de Bilat'in yanına
gidip ona bu sözleri söyledim. Bilal bu sözleri okudu. Ömer (r.a.) bu sözleri
evinde iken duyunca elbisesini sürükleyerek [acele içinde] geldi. Şöyle diyordu
"Seni hak ile gönderene yemin ederim ki Ey Allah'ın elçisi ben de onun
gördüğü rüyayı gördüm". Bunun üzerine Nebi (s.a.v.) "Allah (celle
celalühü)'a hamd olsun" buyurdu.
[Soru]: Uykuda görülen
rüya ile hüküm sabit olmaz.
[Cevap]: Ezanm dayanağı
yalnızca rüya değildir. Vahiy de onu onaylamıştır. (Ebu Davud, Salat, 499)
[*] - Bezzar'm rivayet
ettiğine göre Nebi (s.a.v.)' e İsra gecesinde ezan gösterildi. Yedi kat semanm
üzerinde onu işitti. Sonra bunu Cibril'e takdim etti. Nebi {s.a.v.} gök halkma
imamlık yaptı. Bunların içinde
Hz. Adem ve Hz. Nuh da
vardı. Böylece Allah (celle celalühü) onun şeref ve üstünlüğünü göklerin ve
yerin halkı arasında kemale erdirmiş oldu.(Buhari, Ezan, 604)
Not:
Ezan ile ilgili rüyanın
görülmesi hicretin ilk yılında olmuştur. Denildiğine göre Abdullah b. Zeyd,
Nebi (s.a.v.) vefat edince şöyle demiştir: "Allah (celle celalühü)'ım beni
kör et ki ondan sonra hiçbir şeyi görmeyeyim!" diye dua etti, o anda kör
oldu. Yine rivayete göre o bir kere Nebi (s.a.v.}'in izni ile eza n okudu,
böylece İslam' da ilk müezzin oldu. Bir başka görüşe göre ise ilk müezzin
Bilal'dir. Bilal, Nebi (s.a.v.) dışında kimse için eza n okumad!. Yalnızca bir
defasında Şam'a girdiğinde Hz. Ömer için okudu, insanlar hüngür hüngür ağladılar.
[*] - Hakim'in rivayet
ettiğine göre Allah Resulü (s.a.v.) şöyle buyurmuştur: Zencilerin en hayırlısı
üç kişidir: Bilal, Lokman ve Ömer'in azatlısı Mihca'. Mihca' Bedir savaşında
Müslümanlardan ilk şehit olan kişidir. İbn Hazm'ın belirttiğine göre cennette
ak gözlü hurilerin güzelliği ancak Bilal'in siyahlığı ile kemale erer. Çünkü
onun siyahlığı hurilerin yanaklanndaki lekeleri dağıtır.
Kendisine itaat edenleri
yücelten Allah (celle celalühü}'ın her türlü noksanlıklardan tenzih ederim!
"İkamet"
-ekame- fiilinin masdarıdır. İnsanları namaza kaldırdığı için bu sözlere kamet
denilmiştir.
B. EZAN VE KAMETİN
HÜKMÜ
Ezan ve kametin meşru
olduğu konusunda icma vardır.
Ezan ve kametin
meşruiyetinin keyfiyetinde [hükmünde] ihtilaf edilmiştir. Nevevİ şöyle
demiştir:
Ezan ve kamet sünnettir.
[Zayıf] bir görüşe göre ise farz-ı kifa-
yedir.
[Ezan ve kametin hükmü
konusunda iki görüş vardır] [Birinci görüş]: Ezan ve kamet sünnettir.
[*] -Çünkü Nebi (s.a.v.)
bedeviye namazı öğretirken abdest, kıbleye dönme ve namazın rükünlerinden
bahsettiği halde eza n ve kametten bahsetmemiştir.
[*] - Ayrıca Nebi
(s.a.v.) şöyle buyurmuştur: İnsanlar ezan okumaktaki ve ilk saftaki [fazileti)
bilselerdi bunun için kur'a çekerlerdi (Buhari, Ezan, 615)
Ayrıca ezan ve kamet
namazı bildirmek içindir, bu yüzden [cemaatle namaz kılmak için] "namaz
toplayıcıdır" sözünü söylemek nasıl farz değilse bu da farz değildir.
Çünkü "namaz toplayıcıdır" sözünü söylemek de meşrudur.
Nevevİ el-Mecmu'da
"diğer ifade namazı açık bir şekilde bildirmediği için "bunu [bu
kıyası] zayıf görmüştür. El-Muhimmdt'ta [İsnevı] şöyle demiştir: "Namaz
toplayıcıdır" sözü, müstehap olan bir şeye [cemaatle namaza] davet etmek
içindir. Ezan ise farz olan bir şeye davet etmek içindir" .
El-Mecmu'da
belirtildiğine göre ezan ve kamet, tıpkı selam vermek gibi cemaat hakkında
sünnet-i kifaye olan fiillerdendir. Tek başına namaz kılan hakkında ise
sünnet-i ayndır.
(not) Nevevi'nin ifadesinde geçen
"sünnet" kelimesi hemn ezan hem de kamet kelimelerinin haberidir.
Nitekim bunu ben Şarih Celaleddin el-Mahalli' ye uyarak açıkladım.
EI-Muharrer'de olduğu gibi ayrı ayrı söylemiş olsaydı daha iyi olurdu.
(Şirbini)
[İkinci görüş]: [Zayıf]
bir görüşe göre ise ezan ve kamet farz-ı kifayedir. Bunun delili konunun
başında geçen hadistir. Ayrıca bunlar [İslam'ın] dışa yansıyan şiarlarıdır.
Bunları terk etmek bu şiarları hafife almak anlamına gelir.
Bir bölge halkı ezan ve
kameti terk etme konusunda ittifak etseler bu ikinci görüşe göre onlara savaş
açılır, ilk görüşe göre ise savaş açılmaz.
Bir başka görüşe göre
ise eza n ve kamet Cuma namazında farz-ı kifayedir, diğer namazlarda değildir;
çünkü bu ikisi cemaate çağrıdır. Cemaat Cuma namazında farz, diğer namazlarda
ise müstehaptır. Cemaate çağırmanın hükmü de buna göre olur. Bu görüşe göre
Cuma namazında farz olan eza n hutbeyi veren şahsın önünde iken okunan [ikinci]
ezandır. İlk ezanın okunması ile ikincisini okuma yükümlülüğü düşer mi? Bu
konuda mezhep içinde iki görüş vardır. Bu ezanın düşmesi görüşünün doğru olması
gerekir.
Ezan ve kametin farz
veya sünnet olarak yerine gelmesinin şartı, bölgede yaşayan insanların kulak
vererek dinlemesi halinde duyabileceği şekilde açıktan / sesli okunmasıdır.
Küçük köylerde tek bir yerde, büyük beldelerde ise duyulabilecek şekilde birkaç
yerde okunması yeterlidir. Büyük bölgenin bir yönünde ezan okunursa yalnızca o
bölge için sünnet yerine gelmiş olur, diğer yerler için sünnet yerine gelmiş
olmaz.
C. EZAN VE KAMETİN
OKUNMASININ MEŞRU OLDUĞU NAMAZLAR
Ezan ve kametin yalnızca
farz namazlar için okunması meşrudur.
Ezan ve kametin yalnızca
farz namazlar için okunması meşrudur. Sünnet namazlar, cenaze namazı ve adak
namazları için ezan okunması meşru değildir. Çünkü bu namazlarda eza n ve Mmet
okunacağına dair bir rivayet sabit olmamıştır. Dahası el-Envar yazarı ve diğer
bazılarının dediği gibi farz namazlar dışında eza n ve kamet okunması
mekruhtur.
Ez-Zehair yazarı şöyle
demiştir: "Adak namazında dinen farz olan namazlardaki gibi hareket
edilir" görüşünü kabul ettiğimizde ezan okumak ve kamet getirmek meşru
olur.
Nevevİ bu görüşle ilgili
şöyle demiştir: Bu ez-Zehair yazarının bir yanlışıdır. Zaten o çokça hata eden
biridir. Alimlerimiz adak namazında eza n okunmayacağı ve kamet getirilmeyeceği
görüşünde ittifak etmişlerdir.
Nevevİ'nin ifadesine
dair benim açıklamalarım şu itiraz i boşa Çıkarmaktadır: "Yeni doğan
çocuğun sağ kulağına ezan, sol kulağına kamet getirilmesi meşrudur. Yine
cinlerin ses çıkarması halinde, konu ile ilgili sahih haber bulunduğundan eza n
okumak meşrudur."
Not:
Nevevİ, ezanın sünnet mi
farz mı olduğu konusunda iki görüş bulunduğundan eza n ve kametin sünnet
olduğunu değil meşru olduğunu söylemiştir.
D. NAFİLE NAMAZLARDA
CEMAATİ TOPLAMAK İÇİN SÖYLENECEK SÖZ
Bayram vb. namazlarda
"namaz toplayıcıdır" ifadesi söylenir.
El-Havi'de açık olarak
ifade edildiği üzere bayram, güneş tutulması, yağmur duası, teravih vb. gibi
cemaatle kılınması meşru olan her türlü nafile namazda "namaz
toplayıcıdır" ifadesini söylemek meşrudur.
Hocamız Zekeriya
el-Ensarı şöyle demiştir: Vitir namazında da bu ifade söylenebilir; çünkü zahir
olan vitir namazının cemaatle kılınabileceği görüşüdür.
[*] - Buhar! ve Müslim'
de rivayet edildiğine göre güneş tutulması namazında "namaz
toplayıcıdır" ifadesi ile cemaat çağrılmıştır.
Diğer namazlar da buna
kıyas edilmiştir.
-es'selatu camieh-
ifadesinin okunuşu:
> Her iki kelime de
mansub'tur [üstünlüdür]. İlki iğra olarak ikincisi ise halalarak mansubdur.
Bunun anlamı "namaz toplu olarak kılınacağı halde namaza gelin ve ona
yapışın" demektir.
> Mübteda ve haber
olarak her ikisinin merfU [ötreli] okunması da mümkündür.
> Birincisini haberi
hazfedilmiş bir mübteda olarak merfu', iki ncisini halalarak mansub okumak da
mümkündür.
> Tersi de mümkündür.
> Birincisini iğra
olarak mansub ikincisini halalarak mansub okumak mümkündür.
EI-Ümm' de açık olarak
ifade edildiğine göre yalnızca "salat' ifadesi de "es-salatü
camia" ifadesi gibidir. Yine şu ifadeler de böyledir: "namaza
gelin", "Allah (celle celalühüj size merhamet etsin namaza",
namaza namaza .
Metinde yer alan
ifadeyle a) cenaze, b) adak namazı, c) cemaatin sünnet olmadığı kuşluk gibi
namazlar, d) cemaat sünnet olmakla birlikte tek olarak kılınmış olan namazlar
dışarıda bırakılmıştır. Bu namazlarda söz konusu ifadeleri söylemek sünnet
değildir. Cenaze namazında bu ifadenin söylenmesinin niçin sünnet olmadığı
açıktır. Diğer namazlarda ise cemaate gelecekler zaten hazır olacağından
bunu bildirmeye gerek
yoktur.
E. TEK BAŞINA NAMAZ
KILANIN EZAN OKUMASI
Şafil'nin yeni görüşüne
göre tek başına namaz kılan kimsenin ezan okuması menduptur.
Kişi -içinde cemaatle namaz
kılınan mescit dışında- sesini yükseltir.
[Tek başına namaz kılan
kimsenin ezan okuması konusunda iki görüş vardır]:
[Birinci görüş]:
Şafii'nin yeni görüşüne göre, Rafil'nin dediğine göre ise, çoğunluğun tek görüş
olarak belirttiğine göre bir yerleşim bölgesinde veya açık alanda namaz kılan
kimsenin namaz kılmak istediğinde eza n okuması menduptur. Bunun delili aşağıda
gelecek olan hadistir.
[İkinci görüş]:
Şafii'nin eski görüşüne göre ezandan amaç duyuru yapmaktır. Tek başına namaz
kılmada duyuru söz konusu olmadığından ezan okuması mendup değildir.
Nevevi'nin el-Muharrer'e
uyarak ifadeyi genel söylemesinden anlaşıldığına göre tek başına namaz kılan
kimseye başkasının okuduğu ezanın sesi ulaşsa bile onun eza n okuması meşrudur.
Bu, et-Tahkik ve et-Tenkih'te daha doğru görüş olarak nitelenmiştir.
İsnevi şöyle demiştir:
"Uygulama buna göredir" .
Nevevi Müslim Şerhi'nde
kişinin ezan okumamasını sahih olarak görmüşse de itim ad edilecek olan görüş
diğeridir.
Ezrai şöyle demiştir: Bu
görüşün güçlülüğüne inanıyoruz.
Tek başına namaz kılmak
için ezan okuyan kişinin kendi duyacağı sesle okuması yeterlidir. Cemaate ezan
okuyan kimsenin ise onlara işittirecek kadar sesli okuması şarttır. Çünkü bunu terk
etmek, namazı bildirme amacıyla bağdaşmaz. Cemaatten yalnızca bir kişiye sesini
duyurmak yeterlidir.
Şafii'nin her iki
görüşüne göre de tek başına namaz kılan kimsenin kamet getirmesi menduptur.
Kamette de kişinin kendi duyacağı sesle söylemesi yeterlidir. Cemaat için kamet
getiren kimse ise -tıpkı ezanda olduğu gibi- cemaate duyuracak kadar sesli
okur, ancak kamette ses ezana göre daha kısık olur.
Kişi -içinde cemaatle
namaz kılınan mescit dışında- sesini yükseltir.
Tek başına namaz kılacak
olan kimsenin ezan okurken sesini yükseltmesi menduptur.
[*] - Buhari, Abdullah
b. Abdurrahman b. Ebu Sa'saa'dan şunu rivayet etmiştir: Ebu Said el-Hudri ona
şöyle demiştir: Ben senin koyun sürüsü otlatmayı ve açık alanlara çıkmayı
sevdiğini görüyorum. Sürünle birlikte olduğunda veya açık alanda olduğunda
namaz için ezan okursan sesini yükselt. Çünkü ezan okuyan kimsenin sesini cin,
insan veya başka bir şey işittiğinde kıyamet günü onun için şahitlik eder. Ben
bunu Allah resulü (s.a.v.) 'nden işittim. (Buhari, Ezan, 609)
"Sana söylediğimi
peygamberden işittim" sözünün anlamı "Senin koyunu sevdiğini
görüyorum ... " ifadesi peygamberin bana hitabıdır, demektir. Nitekim İmam
Gazalı ve Maverdi böyle anlamış ve hadisi buna delalet edecek şekilde
aktarmıştır. Yani bu hadisi lafzıyla değil manası ile aktararak şöyle
demişlerdir: "Nebi {s.a.v.} Ebu Said el-Hudrl'ye şöyle buyurdu: Sen
koyunları seviyorsun". Tek kişinin eza n okuması ve sesini yükseltmesine
bunu delil getirebilmek için böyle yapmışlardır. Bir görüşe göre ise Ebu
Said'in "bunu Nebi (s.a.v.)' den işittim" sözü ile kastettiği
yalnızca "ezan okuyan kimsenin sesini ... " kısmıdır.
Ancak mescit gibi ve
İsnevi' nin belirttiği üzere ribat [kervansaray] gibi topluluğun bulunduğu
yerlerde cemaatle namaz kılınmışsa kişi sesini yükseltmez. Er-Ravda ve
Aslü'r-Ravda'da "cemaat dağıldıktan sonra" demiştir. İbnü'l-Mukri
"veya eza n okunan yerlerde" demiştir. Bu gibi yerlerde işitenler
diğer namazın vaktinin girdiğini zannetmesin diye -özellikle de bulutlu
günlerde- sesini yükseltmez. Cemaatin dağılması kaydının konulması cemaat
toplanmadan önce sesi yükseltmenin sünnet olmasını gerektirir, çünkü ses
yükseldiğinde ne olup bittiği onlara gizli kalmaz. [İsnevi] El-Mühimmat'ta
şöyle demiştir:
Bu itiraza açıktır;
çünkü bu durumda kişinin sesini yükseltmesi bölgedeki diğer insanların kafasını
karıştırır. "Cemaatin vaki olması" kaydını koymalarının sebebi
kişinin bundan önce eza n okunmasının sünnet olmamasındandır; zira o ilk ezan
ile çağrılmıştır, ilk ezanın hükmü geçmemiştir.
F. KAZA NAMAZI İÇİN
EZAN OKUMAK VE KAMET GETİRMEK
A. BİR TANE KAZA NAMAZI
İÇİN EZAN VE KAMET OKUMA
Kişi kaza namazı için
kamet getirir. Şafii'nin yeni görüşüne göre ezan okumaz.
Ben [Nevevi] derim ki:
Şafii'nin eski görüşü daha güçlüdür. Allah (celle celalühü) daha iyi bilir.
Farzın kazasını kılmak
isteyen kişi kamet getirir. Bu konuda görüş aynlığı yoktur. Çünkü kamet farz
namazın başlangıcıdır, bu namazın da bir başlangıcı vardır.
[Kaia namazı için eza n
okuma konusunda ise iki görüş vardır]:
[Birinci görüş]:
Şafii'nin yeni görüşüne göre kişi kaza namazı kılarken ezan okumaz.
[*] - Çünkü Nebi
(s.a.v.) ve sahabenin Hendek savaşında birden fazla namazı kazaya kaldı. Bunları
kaza ederlerken ezan okunmadı. (Ahmed b. Hanbel, Müsned, III, 25; Şafii,
Müsned, 345. )
EI-Mecmu'da
belirtildiğine göre; Bu hadisi Şafii ve Ahmed b. Hanbel, Müsnedlerinde sahih
bir senetle rivayet etmişlerdir.
Savaşla
meşgulolduklarından namazı ertelemeleri caiz olmuştur.
Bu, korku durumunda
kılınacak namazIa ilgili ayet indirilmeden önce olmuştu. (Nisa 101-103)
[İkinci görüş]:
Şafil'nin eski görüşüne göre kaza namazı için de ezan okunur. Bu hüküm,
cemaatle kılınan kaza namazı içindir. Bu kayıt konulduğunda Şafil'nin eski
görüşü ile yeni görüşü "eda edilen namaz" konusunda uyuşmaktadır.
Çünkü -Rafil'nin de dediği gibitek başına namaz kılan kişi eda namazı için bile
ezan okumadığına göre kaza namazı için okumaması daha önceliklidir.
Rafil'nin daha önce
geçen ifadesine göre alimlerin çoğunluğu yalnızca eda namazında kişinin ezan
okuyacağını belirtmekle yetinmiştir. Bu görüşe göre Şafil'nin bu meseledeki
eski görüşü de mutlak olarak alınır; kişi kaza namazını ister cemaatle ister
tek başına kılsın bunun için ezan okur. Çünkü alimlerin çoğunluğundan
nakledildiğine göre ortada "tek başına namaz kılan kimsenin ezan okuması
mendup değildir" diyen bir görüş söz konusu değildir.
Nevevi şöyle demiştir:
Ben [Nevevi] derim ki: Şafii'nin eski görüşü daha güçlüdür. Allah (celle
celalühü) daha iyi bilir.
[*] - Bunun delili
şudur: Nebi (s.a.v.) ve arkadaşları bir vadide uyuyakaldılar. Güneş doğduktan
sonra uyandılar. Güneş yükselinceye kadar hareket ettiler; sonra Nebi (s.a.v.)
indi ve abdest aldı. Sonra Bilal namaz için ezan okudu. Nebi (s.a.v.) iki rekat
namaz kıldı sonra sabah namazını[n farzını] kıldı. Böylece hergün yaptığı gibi
namazı kıldı. (Müslim, Mesacid, 1558)
Şafii'nin yeni görüşüne
göre ezan vaktin hakkıdır. Eski görüşüne göre ise farzın hakkıdır. Esas
alınacak olan görüş eskisidir. El-imla'da ezanın cemaatin hakkı olduğu
söylenmiştir.
B. BİRDEN FAZLA KAZA
NAMAZI İÇİN EZAN OKUMA
Şayet [kişinin] kaza
namazları birden fazla ise ilki haricindeki namazlar için ezan okumaz.
Yani kişi birden fazla
kaza namazını aynı anda kaza etmek istediğinde yalnızca ilki için eza n okur.
El-Muharrer, Şerh ve er-Ravda'da belirtildiğine göre bu konuda farklı görüş
yoktur.
Ancak İbnü'l-Kecc bu
konuda farklı bir görüş belirtmiştir ki buna göre ilk kaza namazında ezan
okunması konusunda önceki meselede olduğu gibi görüş ayrılığı vardır.
[Birden fazla kaza
namazını aynı anda kaza edecek olan kişi] her bir namaz için kamet getirir.
Şayet ayrı ayrı kaza edecekse her biri için eza n okuma konusunda yukarıda
geçtiği şekilde görüş ayrılığı bulunmaktadır.
Kişi kaza namazını vakit
namazının peşinden uzunca ara vermeden kılacaksa vakit namazı için eza n
okumaz. Ancak kaza namazı için eza n okuduktan sonra vakit girmişse, vaktin girdiğini
bildirmek için ezan okur. Vakit namazı için eza n okuduktan sonra kaza namazı
olduğunu hatırlasa vakit namazının hemen ardından kazayı kılarsa kaza için ezan
okuması sünnet değildir. Çünkü bu gerçekte kazanın vakti değildir. Aynı şekilde
alimler şöyle demişlerdir: "Kişi iki ezanı peşpeşe ancak yukarıda
belirtilen durumda okur". Bu, genel prensiptir.
Ben [Şirbini] bunu kendi
görüşüm olarak ileri sürdüm, başkasında bu görüşü görmedim.
Kişi cem-i takdım veya
cem-i tehir suretiyle namazları cem etse [şu ihtimaller söz konusu olur]:
Namazları peşpeşe kılar ve önce vaktin namazı ile başlarsa her iki durumda da
ilk namaz için ezan okur, ikincisi için eza n okumaz. Bu konuda görüş ayrılığı
yoktur.
Vaktin namazı ile
başlamaz ve iki namazı peşpeşe kılarsa ikincisi için eza n okumaz. Bu konuda da
görüş ayrılığı yoktur. İlki için ezan okuması konusunda ise daha önceki görüş
ayrılığı söz konusudur.
Tercih edilen görüşe
göre yalnızca ilk namaz için ezan okur, ikincisi için kamet getirir.
[*] - Çünkü Nebi
(s.a.v.) akşam ve yatsı namazlarını Müzdelife' de bir ezan ve iki Mmet ile
kılmıştır.
Bu hadisi Buhari ile
Müslim, Cabir'den rivayet etmiştir. (Buhari, Hac, 1106; Müslim, Hac, 3099)
[*] - Buhari ve Müslim,
İbn Ömer aracılığıyla Nebi (s.a.v.)'in bu namazları iki kamet ile kıldığını
rivayet etmiştir.
Bu hadise şöyle cevap
vermişlerdir: İbn Ömer kameti aklında tutmuş, Cabir ise ezanı aklında
tutmuştur. Cabir'in rivayetini tercih etmek gereklidir; çünkü onda fazladan bir
bilgi bulunmaktadır. Bir şeyi bilenin delili, bilmeyenin delilinden daha
güçlüdür. (Genel kural) Bu kural gereğince Cabir, Nebi (s.a.v.)'in haccını tam
olarak görmüş ve sağlam bir şekilde ezberlemiş olduğundan onun hadisine itim ad
edilmesi daha önceliklidir.
G. KADINLARIN
NAMAZINDA EZAN VE KAMET
Meşhur olan görüşe göre
kadınlar cemaati için kamet getirmek menduptur, ezan okumak mendup değildir.
A. KADINLARIN CEMAATLE
NAMAZ KILMASI HALİNDE EZAN VE KAMET
[Cemaatle namaz kılan
kadınların cemaati için kamet getirilmesi ve eza n okunması konusunda üç görüş
vardır]:
[Birinci görüş]: Meşhur
olan görüşe göre kadınlar cemaati için içlerinden birinin kamet getirmesi
menduptur. Ezan okumak mendup değildir. Çünkü kadının yüksek sesle ezan okuması
halinde fitnenin söz konusu olmasından korkulur. Kamet ise hazır olanları
namaza kaldırmak için olduğundan kamette ezanda olduğu kadar ses yükseltilmez.
[İkinci görüş]: Hem ezan
okunması hem kamet getirilmesi menduptur. Bunu içlerinden biri yapar. Ancak sesini
arkadaşlarının duyacağından daha fazla yükseltmez.
[Üçüncü görüş]: Ne ezan
ne de kamet mendup değildir. Ezanın mendup olmamasının sebebi yukarıda [birinci
görüşte] geçti. Kametin mendup olmamasının sebebi ise onun ezana tabi
olmasıdır.
B. TEK BAŞINA NAMAZ
KILAN KADIN İÇİN EZAN VE KAMETİN HÜKMÜ
Tek başına namaz kılan
kadın hakkında eza n ve kamet getirme konusundaki görüş ayrılığı, tek başına
namaz kılan erkeğin ezan ve kamet okuması konusundaki görüş ayrılığına
bağlıdır:
"Tek başına namaz
kılan erkeğin ezan ve kamet okuması mendup değildir" dediğimizde kadının
ezan ve kamet okumasının mendup olmadığı ittifakla kabul edilir.
Nevevİ "kadınlar
cemaati için" demek yerine "kadınlar için" dese daha iyi olurdu.
Nevevİ el-Mecmu'da şöyle
demiştir: "Cinsiyeti belirsiz kişi bu konuların tümünde kadın
hükmündedir".
Yukarıdaki meselede ilk
görüşe göre kadınların ilki gizlice cemaat için ezan okursa bu mekruh olmaz,
Allah (celle celalühü)'ı zikretmek olur. Şayet arkadaşlarının duyacağından
fazla sesini yükseltirse, Hocamız Zekeriya el-Ensarf "orada yabancı bir
erkek varsa" ifadesini eklemiştir, bu, tıpkı erkeklerin huzurunda açılması
gibi haram olur. Çünkü erkek kadının yüzünden etkilendiği gibi sesinden de
etkilenir. Zekeriya el-Ensari, Rafii ve Nevevl'ye uyarak "orada yabancı
bir erkek varsa" ifadesini Şerhu'l-Behce isimli eserinde zikretmemiştir.
Ancak belirtilen gerekçe sebebiyle bunun zikredilmesi daha iyidir.
[Soru]: Kadının yabancı
bir erkek yanında şarkı söylemesini caiz görmüşlerdir. Şu halde şarkı söylemek
ile ezan okumayı bu hüküm açısından niye eşit tutmamışlardır?
[Cevap]: Yabancı bir
erkeğin, fitneden emin olsa bile bir kadının söylediği şarkıyı dinlemesi
mekruhtur. Ezanı dinlemek ise müstehaptır. Şayet kadının ezan okunmasına izin
verilecek olursa, yabancı bir erkeğin fitne doğurması ihtimali olan bir şeyi
dinlemesine kapı açılmış olur. Bu ise dinen mümkün değildir.
Kadının Kur'an okuması
da evleviyetle bu hükme tabidir. Çünkü Kur' an okuyanı dinlemek sünnettir.
BİR SONRAKİ SAYFA İÇİN
AŞAĞIDAKİ LİNK’E TIKLAYIN
II. EZAN VE
KAMETİN OKUNUŞ ŞEKLİ