|
CUMA NAMAZI / SÜNNET GUSÜL |
A. CUMA GÜNÜ GUSLETMEK
Cumaya gelecek olan
kişinin gusletmesi sünnettir.
Bir görüşe göre [Cuma
günü] herkesin gusletmesi sünnettir.
Guslün vakti fecirden başlar.
Cumaya gitmeye yakın gusletmek daha faziletlidir. Şayet gusledemezse daha doğru
görüşe göre teyemmüm yapar.
A. CUMA GÜNÜ GUSLETMENİN
HÜKMÜ
Cuma namazı kılması farz
olmasa bile cumaya gitmek isteyen kimsenin gusletmesi sünnettir.
[*] - Bunun delili şu
hadistir: Biriniz cumaya geleceğinde gusletsin. (Ahmed b. Hanbel, Müsned, Il,
55; Muvatta, Cuma, 234)
[*] - Ayrıca Beyhaki'
nin sahih senetle rivayet ettiği bir hadis şöyledir: Erkek ve kadınlardan
cumaya gelecek olanlar gusletsin. Cumaya gelmeyecek olanın gusletmesi gerekmez.
(Beyhaki, Taharet, I, 293)
Bir görüşe göre -tıpkı
bayramda olduğu gibi- Cuma namazına gitsin yahut gitmesin herkesin gusletmesi
sünnettir.
İlk görüşe göre Cuma ile
bayram arasında şu fark vardır: Bayram günü gusletmenin amacı süslenmek ve
mutluluğunu dışarı yansıtmaktır. Cuma günü gusletmenin amacı ise temizlenmek ve
insanları rahatsız etmemektir. Bunun benzeri "süslenme" konusunda
gelecektir.
[*] - Şöyle bir rivayet
söz konusudur: Cuma guslü, ihtilam olan [yani ergenlik çağına ulaşan] herkese
gereklidir. (Buhari, Azan, 857; Müslim, Cuma, 1954)
[*] - Bir başka rivayet
şöyledir: Yedi günde bir gün yıkanması her Müslüman üzerine haktır [gereklidir]
Nesai' de şu fazlalık da
yer almaktadır: "O gün de Cumadır". (Buhari, Cuma, 896; Müs!im, Cuma,
1960; Nesai, Cuma, 1377)
Bu, Cuma namazının beş
vakit farz namazdan ayrıldığı bir konudur.
Yukarıda geçen
hadislerde gusül emredildiği halde bunun farz olmadığını şu hadislerden
anlıyoruz: Cuma günü abdest alan [sünnete uygun bir iş yapmıştır.] ne güzel bir
iş yapmıştır, gusledene gelince gusletmek [elbette] daha üstündür. (Tirmizi,
Salat, 497)
> Kim güzelce abdest
alarak Cuma namazına gider ve imama yakın oturup sessiz durarak onu dinlerse o
Cuma ile diğer Cuma arası -üç gün fazlalıkla birlikte- affedilir. (Müslim,
Cuma, 1985; Ebu Davud, Salat, 1050)
[*] - Buhari ve Müslim
şu hadisi rivayet etmiştir: Hz. Osman, Hz. Ömer hutbe verirken camiye girdi.
Hz. Ömer "bazı adamlar niye ezanı duydukları halde camiye geç
geliyorlar?" diye sordu. Hz. Osman "Ey Müminlerin emiril Ezanı duyar
duymaz hiç vakit kaybetmeden abdest aldım ve geldim" dedi. Hz. Ömer şöyle
dedi: "Bir de abdest alıp mı geldin? Sen Resulullah (s.a.v.)'ın
"Biriniz Cuma namazına gittiğinde gusletsin" dediğini işitmedin mi?
B. CUMA GÜNÜ GUSLETMEYE
HANGİ VAKİTTE BAŞLANABİLİR?
Cuma günü yapılacak
guslün başlama anı fecr-i sadıktır. Çünkü "Cuma günü gusledip ilk saatte
cumaya giden kimse ... " hadisinde olduğu gibi gusülle ilgili rivayet cuma
gününe bağlanmıştır.(Buhari, Cuma, 881; Müslim, Cuma, 1961; Ebu Davud, Taharet,
351)
Bu vakitten önce yapılan
gusül [Cuma günü yapılan sünnet gusül için] yeterli değildir.
Bir görüşe göre bunun
vakti, -tıpkı bayram için gusletmede olduğu gibi- gece yarısından sonradır.
Oysa bayram ile Cuma
guslü arasında açık bir fark vardır; çünkü geceleyin yapılan guslün etkisi,
aradaki zaman farkı kısa olduğundan bayram namazına kadar devam eder. Ayrıca
bayram guslünü geceleyin yapmak caiz olmasaydı [fecirden sonra gusül
yapıldığında] namazın vakti sıkışır, bayram namazı ilk vaktinde kılınmazdı.
Metindeki bu ifadenin
amacı, Cuma günü gusletmenin fecirden sonra sünnet olduğunu belirtmektir.
C. CUMA GÜNÜ GUSLETMENİN
FAZİLETLİ OLDUĞU VAKİT
Cuma günü, Cuma namazına
gitmeye yakın gusletmek daha faziletlidir; çünkü bu kötü kokuyu giderme gibi
yıkanma amacını gerçekleştirmede daha etkilidir.
Gusletmek ve Cumaya
erken gitmek seçenekleri birbiri ile çelişse, -Zerkeşi'nin dediği gibi- gusletmek
daha iyidir. Çünkü guslün farz olduğu konusunda görüşler bile bulunmaktadır.
Bir görüşe göre kişinin
bedeninde kötü kokular [ve pislikler] varsa yıkanması daha iyi, aksi takdirde
namaza erken gitmesi daha iyidir.
D. CUMA İÇİN GUSLEDEN
KİŞİNİN ABDESTİNİN BOZULMASI VEYA CÜNÜP OLMASI
Cuma için yapılan
gusülden sonra abdestin bozulması guslü geçersiz kılmaz, kişi abdest alarak
namaza gider. Yine Cuma guslünü, daha sonra meydana gelen cünüplük de bozmaz,
kişi gusleder.
Daha doğru görüşe göre
bir özür olmaksızın Cuma günü gusletmeyi terk etmek mekruhtur.
E. CUMA GÜNÜ
GUSLEDEMEYECEK DURUMDA OLAN KİŞİNİN TEYEMMÜM YAPMASI
Kişi suyu kullanamayacak
durumda olsa, örneğin abdest aldıktan sonra suyu kalmasa veya abdest organları
dışındaki organlarında yara bulunsa [Cuma guslü yerine geçmek üzere teyemmüm
yapabilir mi? Bu konuda iki görüş vardır]
[Birinci görüş]
Daha doğru olan görüşe
göre gusül niyetiyle teyemmüm yapar.Diğer gusüllerde olduğu gibi- guslün
faziletini elde etmek amacıyla teyemmüm yaparken Cuma guslüne niyet eder.
[İkinci görüş]
Teyemmüm yapamaz; çünkü
Cuma günü gusletmenin amacı temizlenmek ve bedendeki kötü kokuları gidermektir.
Teyemmüm bu amacı gerçekleştirmez.
Bu ikincisi, İmam
Cüveyni'nin bir ihtimalolarak zikrettiği, Gazali'nin ise bir görüş olarak kabul
ettiği bir hükümdür.
BİR SONRAKİ SAYFA İÇİN
AŞAĞIDAKİ LİNK’E TIKLAYIN