|
ORUÇ – BOZAN ŞEYLER |
B. KENDİ İSTEĞİYLE KUSMAK
Kendi isteğiyle
kusmak[tan da uzak durmak gerekir.]
Doğru olan görüşe göre
kişi göğsüne herhangi bir şeyin geri dönmediğini kesin olarak bilse bile orucu
bozulur.
Kişi elinde olmaksızın
kusarsa bunun bir sakıncası yoktur.
Aynı şekilde kişi
balgamı yerinden hareket ettirip dışarı attığında da daha doğru görüşe göre
bunun bir sakıncası yoktur.
Balgam kişinin
[göğsünden değil de] başından gelir ve ağızdan dışarı çıkacak sınıra gelirse
kişi bunu aktığı yerden kesip dışarı tükürsün. Bunu yapmaya gücü yettiği halde
orada bırakırsa ve bu kişinin göğsüne inerse daha doğru görüşe göre orucu
bozulur.
1. HÜKMÜ
2. KİŞİNİN KUSMASI ESNASINDA BOĞAZINA
BİR ŞEY KAÇIP KAÇMAMASININ HÜKME ETKİSİ VARMIDIR?
3. İSTEM DIŞI KUSMAK ORUCU BOZAR MI?
4. BALGAM ÇIKARMAK ORUCU BOZAR MI?
1. HÜKMÜ
Kişinin kendi isteği ile
kusmaktan da kendini tutması gerekir.
[*] - Bunun delili ibn
Hibban ve diğer hadisçilerin rivayet ettiği şu hadistir: Oruçlu iken elinde
olmaksızın kusan kimse üzerine orucunu kaza etme yükümlülüğü yoktur. Kendi
isteği ile kusan kimse ise orucunu kaza etsin. (İbn Hibban, Savm, 3518)
Bu hüküm kişi kendi
isteği ile kusmanın haram olduğunu biliyorsa ve kasten kendi iradesi ile
yapmışsa söz konusu olur. Şayet yeni müslüman olması veya alimlerin bulunduğu
bölgeden uzakta yetişmiş olması sebebiyle hükmü bilmiyorsa, unutmuşsa yahut
başkası tarafından zorlanmışsa [ikrah altında yapmışsa] bu durumda kişinin
orucu bozulmaz. El-Bohr adlı eserin yazarı bilmeyen kişinin mutlak olarak mazur
görüleceği, kasten yapan kişinin ise -Kadı Hüseyin'in yukarıda zikredilen şekilde
koyduğu kayıtta yer aldığı üzere- bunun aksine mazur görülmeyeceği fikrine
meyletmiştir.
2. KİŞİNİN KUSMASI
ESNASINDA BOĞAZINA BİR ŞEY KAÇIP KAÇMAMASININ HÜKME ETKİSİ VARMIDIR?
Kişi kendi isteği ile
kusarken başını döndürerek kussa ve boğazından geriye herhangi bir şeyin
kaçmadığını kesin olarak bilse [orucu yine de bozulur mu? Bu konuda mezhep
içinde iki görüş bulunmaktadır:]
[Birinci görüş]
Orucu bozulur. Bu görüş
konu ile ilgili rivayetin zahir anlamı sebebiyle "orucu bozan şey kişinin
kendi isteği ile kusmuş olmasıdır [boğazından geriye bir şey gidip gitmemesi
değil]" hükmüne dayalıdır. Nitekim boşalmada da böyledir.
[İkinci görüş]
[Oruç bozulmaz.] Bu
karşı görüş ise "kusma fiilinde orucu bozan şey az da olsa dışarı çıkan
şeylerin geri dönmesidir" hükmüne dayalıdır.
3. İSTEM DIŞI KUSMAK
ORUCU BOZAR MI?
Kişi istem dışı olarak
kusarsa bunun bir sakıncası yoktur, yani oruca bir zararı olmaz. Bunun delili
daha önce geçen rivayettir.
4. BALGAM ÇIKARMAK
ORUCU BOZAR MI?
Kişinin bedeninin iç
kısmından balgam gelse kişi de bunu dışarı atsa [bunun oruca bir zararı olur
mu? Bu konuda mezhep içinde iki görüş bulunmaktadır:]
[Birinci görüş]
Daha doğru olan görüşe
göre bu da orucu bozmaz. Kişi bu balgamı ister başından isterse göğsünden
getirmiş olsun fark etmez. Çünkü balgamı dışarı atma ihtiyacı sürekli
tekrarlanan bir ihtiyaç olduğundan buna izin verilmiştir.
[Ikinci görüş]
Kendi isteği ile kusma
durumunda olduğu gibi burada da oruç bozulur.
Nevevi er-Ravda ve
el-Mecmu'da birinci görüşü tek görüş olarak benimsemiştir.
Nevevi metinde .......
kelimesini zikretmekle şunu dışarıda bırakmıştır: Balgam kendiliğinden veya
öksürüğün bastırması sonucunda iner de kişi derhal bu balgamı dışarı atarsa
bunun kesin olarak oruç açısından bir sakıncası yoktur.
Nevevi4bJ kelimesini
zikretmekle balgamın yerinde kalması durumunu dışarıda bırakmıştır; çünkü bunun
orucu bozmadığı tek görüş olarak kabul edilmiştir. Yine balgam dışarı çıktıktan
sonra kişinin bunu yutmasını da dışarıda bırakmıştır; çünkü bunun orucu bozduğu
ittifakla kabul edilmiştir.
Balgam kişinin başından
gelir de ağızdan dışarı çıkacak sınıra gelirse, yani dimağdaki açık delikten
ağzın en dip noktası boğazın üst tarafı olan noktaya gelirse kişi akan balgamı
aktığı yerden kessin daha sonra -şayet mümkünse- bunu dışarı tükürsün, böylece
balgam kişinin içine gitmemiş olur. Şayet kişi bunu dışarı atma imkanı olduğu
halde atmaz da kişinin göğsüne giderse daha doğru görüşe göre kusurlu
davrandığından dolayı- orucu bozulur. Diğer görüşe göre kişinin orucu bozulmaz;
çünkü o [orucu bozacak] herhangi bir şey yapmamış, yalnızca bir şey yapmaktan
kendini tutmuştur.
Balgam ağzın dışarıya
dönük yönüne kadar ulaşmazsa -ki bununla kastedilen Nevevi'ye göre Arapçadaki (خ ve خ) harflerinin
çıktığı bölgedir. Rafii'ye göre ise ağzın alt sınırı olan ve ( ه
)yuvarlak h harfinin çıkarıldığı bölgedir- yahut
da bu bölgeye ulaşsa bile kişi bunu kesme ve dışarı tükürme imkanına sahip
olamazsa bunun zararı olmaz.
BİR SONRAKİ SAYFA İÇİN
AŞAĞIDAKİ LİNK’E TIKLAYIN
C. KİŞİNİN VÜCUT
BOŞLUĞUNA BİR ŞEY GİTMESİ