|
HAC-UMRE / İHRAM - TAVAF |
2. SA'YİN ŞARTLARI
A. SAFA'DAN BAŞLAMAK
MERVE'DE BİTİRMEK
B. YEDİ TUR YAPMAK
C. RÜKÜN OLAN TAVAFTAN
VEYA KUDÜM TAVAFlNDAN SONRA SA'Y YAPMAK
A. SAFA'DAN BAŞLAMAK MERVE'DE
BİTİRMEK
Sa'yin birinci şartı
Safa'dan başlamaktırynı Bununla kastedilen Ebu Kubeys tepesinin köşesidir. Kişi
sa' yi birinci, üçüncü, beşinci ve yedinci turda Merve'de bitirir. Sa'yin
ikinci, dördüncü ve altıncı turlarında Merve' den başlayıp Safa' da bitirir.
Kişi bunun tersini
yaparsa birincisi sayılmaz; çünkü Hz. Peygamber (s.a.v.) Safa'dan başlamış ve
şöyle buyurmuştur:
O Allah'ın başladığı
şeyle başlayın. (Müslim, Hac, 2941; Nesai, Hac, 2961. Nesai bu hadisi müslimin
şartına uygun bir senetle rivayet etmiştir)
Bundan tertibe riayetin
şart olduğu anlaşılmaktadır. Kişi beşinci turu yapmazsa yedinciyi beşinci kabul
eder ve bundan sonra altıncı ve yedinci turu yapar.
Sa'yin turları arasında
tıpkı tavafta olduğu gibi peşpeşe olması şart değildir. Hatta bunun peşpeşe
olmaması daha önceliklidir.
B. YEDİ TUR YAPMAK
Sa'yin ikinci şartı yedi
tur yapmaktır. Bunun delili Buhari ve Müslim'in rivayet ettiği
hadistir.(Buhari, Hac, 1645)
Safa'dan Merve'ye gidiş bir
tur, Merve'den Safa'ya dönüş de bir turdur. Çünkü Müslim'in rivayet ettiğine
göre Hz. Peygamber (s.a.v.) sa'ye Safa'dan başlayıp Merve'de bitirmiştir.
(Müslim, Hac, 3068)
Zayıf bir görüşe göre
ise -tıpkı başı meshetmede olduğu gibigidiş-dönüş bir turdur. Bu görüş,
"şayet böyle olsaydı sa'yin Safa' da bitmesi gerekirdi. Oysa bu, rivayette
yer alan uygulamaya aykırıdır" .
Kişinin her bir defada
gidilecek mesafeyi tam olarak katetmesi şarttır. Bunun için ayak topuğu geldiği
yerin köküne yapışır, ayak parmaklarının baş taraflarını da gittiği yere doğru
yapıştırır. Binekli olan kişi bineğinin ayağını gideceği yere iyice yapıştırır.
El-Mecmu'da şöyle
demiştir: Bazı basamaklar sonradan yapıldığı için kişi bu basamakların
gerisinde kalmaktan uzak durmalıdır. Aksi takdirde bu sahih olmaz. Kişi,
mesafeyi tam olarak katettiğinden emin olmak için üstteki basamaklara
tırmanmalıdır.
Bu ifadeden şu sonuç
çıkar: "Binekli kişi üstteki basamağa tırmanmadıkça sa'yi sahih
olmaz".
Kişi sa'y yapılan yerden
mescid içindeki veya dışındaki başka bir yola sapsa ve ikinci defa Safa'dan
başlasa -el-Mecmu ve Ziyadetü'r-Ravda'da sahih olarak belirtilen görüşe göre-
bu tur hesaba katılmaz.
İzz b. Abdüsselam şöyle
demiştir: Merve, Safa'dan daha faziletlidir; çünkü hacı Merve'ye dört defa
Safa'ya üç defa uğramaktadır. Safa' dan sa' ye başlamak da Merve'ye dönmeye
vesiledir. Tavaf, vakfe de dahil haccın bütün
rükünlerinden daha faziletlidir.
Zerkeşi şöyle demiştir:
Bu, itiraza açık bir görüştür. Aksine "Hac, Arafattır" hadisi sebebiyle
vakfe en faziletli rükündür. (Ebu Davud, 1949; Tirmizi, Hac, 889; Nesai, 3016;
İbn Mace, 3015)
Bu yüzden hac ancak
vakfeyi kaçırmakla kaçırılır. Vakfe esnasında günahların affedilmesi ile ilgili
olduğu kadar hiçbir konuda rivayet gelmemiştir. Kesinlikle doğru olan şey,
Arafat vakfesinin haccın en önemli rüknü olduğudur.
Bu görüş şöyle
reddedilmiştir: "Önceki görüş [yani İzz b. Abdüsselam'ın görüşü] daha
doğrudur. Çünkü alimlerirniz tavafın kendi başına bir ibadet olduğunu, vakfenin
ise böyle olmadığını belirtmişlerdir" .
C. RÜKÜN OLAN TAVAFTAN
VEYA KUDÜM TAVAFlNDAN SONRA SA'Y YAPMAK
1. Sa'y'in üçüncü şartı
sa'yin rükün olan tavaftan veya kudüm tavafından sonra yapılmasıdır. Çünkü Hz.
Peygamber (s.a.v.)'in böyle yaptığı rivayet edilmiştir. Maverdı bu konuda icma
bulunduğunu nakletmiştir.
2. "Rükün olan
tavaftan veya kudüm tavafından sonra" ifadesi veda tavafını ve nafile
tavafı dışarıda bırakmaktadır.
Veda tavafından sonra sa'y
yapılmaması, -eş-Şerhu'l-kebir ve er-Ravda'da belirtildiğine göre- ondan sonra
sa'y yapmanın düşünülememesinden kaynaklanmaktadır. Çünkü bundan sonra sa'y
yapılırsa, yapılan tavaf veda tavafı olmamış olur. Ancak sa'y yapmadan önce
namazların kısaltılabileceği kadar bir mesafeye ulaşırsa -sonraki alimlerden biri şöyle demiştir-: Bunun dikkate alınması
mendup olur. Bazıları ise bunun dikkate alınmasının farz olduğunu söylemiştir.
Bu görüş şuna dayalıdır: Mekke' den çıkmayı isteyen kişi ihramlı olsa bile veda
tavafı yapması istenir. Hocamız Zekeriya el-Ensarl'nin belirttiği üzere nakle
de uygun olan en yerinde görüş buna yakın olan görüştür. Çünkü [veda tavafı
derken] kastedilen -Ram ve Nevevi'nin ifadelerinden açıkça anlaşıldığı üzere-
hacca ilişkin fiillerin bitirilmesinden sonra yapılan meşru veda tavafıdır.
Nafile tavaftan sonra
sa'y yapılamamasına gelince; Mekke'li olan kişi Mekke' den hac için ihrama
girdikten sonra nafile tavaf yapsa ve daha sonra sa'y yapmak istese -el-Mecmü'
da açık olarak ifade edildiğine göre- bu yeterli olmaz.
3. Sa'y ile kudüm tavafı
arasma uzun bir zaman girmiş olsa bile Arafat vakfesinin girmemesi gerekir.
Şayet Arafat vakfesini yaparsa sa'yi ancak irada tavarmdan sonra yapabilir;
çünkü rarz olan tavafm vakti girmiştir. O anda sa'y yapması caiz değildir;
çünkü araya vakrenin girmesiyle tabi olma durumu ortadan kalkmıştır. Belirtilen
nitelik yalnızca kudüm tavarmda bir kayıt olarak getirilmiştir.
4. Kudüm tavarmdan sonra
sa'y yapan kişi yeniden sa'y yapmaz; yani -el-Muharrer' de belirtildiği üzere-
irada tavarmdan sonra tekrar sa'y yapması sünnet değildir. Çünkü böyle bir şey
rivayetlerde yer almamaktadır. Ayrıca sa'y -tıpkı vakfe gibi- tek başma bir
ibadet değildir. Tavaf ise böyle olmayıp tek başma tavar yaparak ibadet yapılabilir.
Kişi sa'yi yeniden
yaparsa "evla olana aykırı" davranmış olur. Bir görüşe göre bu
mekruhtur. Bir görüşe göre ise sa'yi tekrarlamak sünnettir. Arafatta ergenlik
çağma ulaşan çocuğun sa'yi tekrarlaması rarzdır. Kölenin [Arafat'ta] azat
edilmesi de çocuğun ergenlik çağma ulaşması gibidir.
5. Kıran haccı yapan
kişi için; önceki ve sonraki alimlerden iki tavar ve
iki sa'yi rarz kabul edenlerin görüş ayrılığmdan kurtulmak için iki sa'y ve iki
tavaf yapmak sünnettir. Ezrai bunu kendi görüşü olarak belirtmiştir. Bu,
yerinde bir görüştür.
6. Kudüm tavafmdan sonra
mı yoksa irada tavarmdan sonra mı sa'y yapmak daha faziletlidir? Nevevi'nin
el-Menasikü'l-kübra adlı kitabmdaki ifadeden nk anda anlaşıldığma göre kudüm
tavarmdan sonra sa'y yapmak daha faziletlidir. Nevevi bunu muhtasarında da
zikretmiştir.
BİR SONRAKİ SAYFA İÇİN
AŞAĞIDAKİ LİNK’E TIKLAYIN