|
AKİDDE MUHAYYERLİK |
C. SATILAN MALIN
MÜLKİYETİNİN BAŞKASINA GEÇMESİ
Alınan mal müşterinin
mülkiyetinden başkasının mülkiyetine geçtikten sonra müşteri o malda bir kusur bulduğunu
öğrense daha t doğru görüşe göre müşteri [kusur sebebiyle] erş alamaz,
Şayet malın mülkiyeti
müşteriye dönerse müşteri bu malı satıcıya geri verebilir. [Zayıf] bir görüşe
göre malın mülkiyeti müşteriye [ondan satın alan kişinin] kusurdan dolayı]geri
verme[si] dışında bir yolla dönmüşse müşteri onu satıcıya geri veremez.
1. Müşteri, satın aldığı
malın mülkiyetini bedelli veya bedelsiz olarak elinden çıkarıp başkasına
devrettikten sonra bu mal ikinci kişinin elinde mevcut iken malda bir kusur olduğunu
öğrense [bu kusur sebebiyle satıcıdan erş alabilir mi? Bu konuda mezhep içinde
iki görüş bulunmaktadır:]
[Birinci görüş]
Daha doğru görüşe göre
müşteri erş alamaz; çünkü malın onun mülkiyetine geri dönme ihtimalinden ümit
kesilmemiştir; zira mal onun mülkiyetine dönebilir ve o da ilk satıcıya bunu
geri verebilir.
Bu hükmün gerekçesinin
şu olduğu da söylenmiştir: Müşteri, malı elinden çıkardığında kendisine yapılan
haksızlığı [bir anlamda] telafi etmiştir.
Alimler bu iki gerekçeyi
esas alarak malın bedelsiz olarak başkasına devredilmesine ilişkin görüşleri de
tahric yoluyla çıkarmışlardır. Birincisine göre -ki doğru olan odur- erş söz
konusu değildir, ikincisine göre ise erş gerekir.
[İkinci görüş]
Malın telef olması durumunda
olduğu gibi bu durumda da müşteri erş alabilir.
2. [Yukarıdaki durumda]
kusurlu mal bedelli veya bedelsiz olarak tekrar müşterinin mülkiyetine dönse
veya rehinden kurtarılsa yahut buna benzer bir durum söz konusu olsa bu durumda
malı satıcıya vermeyi engelleyen durum ortadan kalktığından satıcıya geri
verebilir.
[Yukarıdaki meseledeki]
ikinci gerekçeye göre şu da söylenmiştir: Satılan mal müşterinin mülkiyetine
kusur sebebiyle geri verilme dışında bir yolla girmişse o zaman müşterinin bunu
satıcıya geri verme hakkı yoktur. Çünkü müşteri bu malın bedelini almakla
haksızlığı [bir ölçüde] telafi etmiştir. Başkasının aldanması tıpkı kendisinin
aldanması gibidir. Bu telafi malın kendisine geri dönmesiyle ortadan kalkmış
değildir. Ancak mal kusur sebebiyle kendisine geri verilmişse o zaman durum
bundan farklı olur.
Daha doğru görüşe göre
malın telef olması veya kölenin azat olması gibi bir sebeple malı geri vermek
imkansız olursa ikinci müşteri birinci müşteriden erş alır, o da satıcıdan erş
alır. Birinci müşteri ikinciye tazminat ödemeden önce satıcıdan erş alabileceği
gibi ikinci müşteri birinciyi ibra ettiği halde de alabilir.
[Zayıf] bir görüşe göre
ise "haksızlığın telafi edilmiş olması" gerekçesinden hareketle her
iki durumda ilk müşteri erş alamaz.
BİR SONRAKİ SAYFA İÇİN
AŞAĞIDAKİ LİNK’E TIKLAYIN
D. KUSUR
GEREKÇESİYLE MALI GERİ VERME SÜRESİ