MUĞNİ’L-MUHTAC

REHİN’İN BAĞLAYICI HALE GELMESİ...

8. REHİN MALDAN MEYDANA GELEN FAZLALIKLARIN HÜKMÜ

Rehin verilen ağacın meyvesi veya cariyeninihayvanın yavrulaması gibi bir durumda maldan meydana gelen ve maldan ayrı olan fazlalık rehin kapsamında yer almaz.

Buna göre hamile bir cariyelhayvan rehin verilse;

[a] - Borcun vadesi dolduğunda hamile olması devam etse [borca karşılık] satılır.

[b] - Borcun vadesi dolduğunda doğum yapmış olsa daha güçlü görüşe göre ana ile birlikte satılır.

[c] - Rehin esnasında hamile olmamakla birlikte satım esnasında hamile olsa daha güçlü görüşe göre yavru rehin olmaz.

1. Rehin verilen maldan meydana gelen ve maldan ayrı bulunan fazlalıklar, örneğin rehin verilen ağacın meyve vermesi, hayvanını cariyenin doğum yapması, koyunun yünlenmesi, sütlenmesi, tavuğun yumurta yapması, cariyenin evlendirilerek mehir alması gibi fazlalıklar rehin kapsamında yer almaz. Çünkü rehin, aynen kira verme akdinde olduğu gibi köle üzerindeki mülkiyet i ortadan kaldırmayan bir akittir, bu yüzden fazlalıklar akdin kapsamına dahil olmaz.

Ancak rehin verilen şeye bitişik olan fazlalıklar bundan farklı ~ olarak asıl mala tabi olarak rehin olur. Buna örnek olarak rehin verilen hayvanın / kölenin kilolanması, büyümesi ve [daha önce bilmediği halde] bir şey öğrenmesi verilebilir. Bunlar rehne dahildir; çünkü bunları ayrıştırmak mümkün değildir.

2. Kişi hamile bir varlığı rehin verse ve süre dolduğunda rehin mal hamile olmaya devam etse bu şekliyle satılır; çünkü biz hamileliğin bilinir olduğu görüşünü kabul edersek -ki bu görüş daha doğrudur- o zaman kişi hem anayı hem de yavuruyu birlikte rehin vermiş gibi kabul edilir. Aksi takdirde anayı rehin vermiş, yavru da tamamen anaya bağlı bir nitelik halinde bulunmuştur.

Not: El-Muharrer'deki ifade şöyledir: "Kişi hamile bir canlıyı rehin verse ve daha sonra hamile iken satımına ihtiyaç duyulsa borca karşılık olmak üzere satılır." Bu ifade el-Minhac'dakinden daha geneldir; çünkü varlığın cinayet sebebiyle satımını da kapsamaktadır.

3. Hamile canlı doğurursa, İmam Şafii (r.a.)'nin daha güçlü görüşüne göre ana ile birlikte satılır; çünkü hamilelik bilinir bir durumdur, bu sebeple yavru da rehin kapsamındadır.

Diğer görüşe göre ise yavru anayla birlikte satılmaz; çünkü hamilelik bilinmeyen bir durumdur, bu durum akitten sonra meydana gelmiş gibi kabul edilir.

4. Rehin verilen canlı rehin işlemi esnasında hamile olmamakla birlikte satım esnasında hamile olsa İmam Şafii (r.a.)'nin daha güçlü görüşüne göre yavru rehin olmaz; çünkü rehin esnasında bu bilinmiyordu. Diğer görüşe göre ise rehin olur, çünkü bu bilinir bir durum olduğundan tıpkı bir nitelik gibi anaya tabi olur.

Not: Nevevl'nin sözünden "daha güçlü görüşün karşısında yer alan

görüşe göre yavru rehin değildir" şeklinde bir anlam çıkmaktaysa da bu kastedilmemiştir; çünkü bu, "hamilelik bilinmez" görüşüne dayalıdır, böyleyken yavru nasıl hamile olabilir? Bu ifadeyle kastedilen şey yavrunun da anayla birlikte -tıpkı ananın kilolanması durumunda kilonun anaya tabi olması gibi- satılmasıdır.

İlk görüşe göre ana, doğum yapıncaya kadar satılamaz.

İbnü'l-Mukrl, İsnevı'ye tabi olarak şöyle demiştir: Bu, vasiyet, iflas sebebiyle kısıtlama altına alınma, ölüm, ananın cinayet işlemesi veya rehin için ödünç verilmesi gibi durumlarda yavrunun değil ananın rakabesine borcun ilişmesi vb. gibi bir sebeple üçüncü şahsın hakkı anaya ilişirse buna iliştiğinde söz konusu olur. Çünkü yavrunun istisna edilmesi ve satım bedelinin ana ile yavruya dağıtılması imkan dışıdır, zira ana karnındaki yavrunun değeri bilinmemektedir. Ancak başkasının hakkı yavruya veya anaya ilişmemiş olursa bu durumda rehin veren kişi anayı satıp borcunu ödemekle yükümlü tutulur. Şayet borcunu başka bir yolla ödemekten kaçınırsa hakim başka malı bulunmaması durumunda anayı satmaya zorlar. Şayet satım bedeli ve borcun miktarı aynı ise bir sorun yoktur. Şayet satım bedelinden bir şey artarsa ananın sahibi onu alır. Satım bedeli borcu karşılamazsa kalan kısım borçludan istenir.

Kişi hurma ağaçlarını rehin verdikten sonra hurma tomurcukları çıksa satım akdi esnasında bunlar istisna edilir. Hamilenin aksine bunun satımı mutlak olarak engellenmez.

BİR SONRAKİ SAYFA İÇİN AŞAĞIDAKİ LİNK’E TIKLAYIN

REHİN BIRAKILAN KÖLENİN DİYET VEYA KISAS GEREKTİREN BİR SUÇ İŞLEMESİ