باب:
الفهم في
العلم.
14. İlimde fehm sahibi olmak (İlmi gereği gibi anlamak)
حدثنا
علي: حدثنا
سفيان قال:
قال لي ابن
أبي نجيح، عن
مجاهد قال:
صحبت
ابن عمر إلى
المدينة، فلم
أسمعه يحدث عن
رسول الله صلى
الله عليه
وسلم إلا
حديثا واحدا،
قال: كنا عند
النبي صلى
الله عليه
وسلم فأتي
بجمار، فقال:
(إن من الشجرة
شجرة، مثلها
كمثل المسلم).
فأردت أن
أقول: هي
النخلة، فإذا
أنا أصغر
القوم، فسكت،
فقال النبي
صلى الله عليه
وسلم: (هي النخلة).
[-72-] Mücahid şöyle demiştir: ibn-i Ömer r.a. ile birlikte Medine'ye
kadar yolculuk yaptım. Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'den yalnızca bir
hadis rivayet ettiğini duydum. O şöyle dedi: Nebi (Sallallahu aleyhi ve
Sellem)'in yanında idik. Ona hurma göbeği getirildi. Nebi (Sallallahu aleyhi ve
Sellem) şöyle buyurdu: Ağaçlardan öyle bir ağaç vardır ki o Müslümana
benzer".
Ben "O ağaç hurmadır" demek istedim. Bir de baktım ki
ben topluluktaki en küçük kişiyim, bunun üzerine sustum. Nebi (Sallallahu
aleyhi ve Sellem): "O ağaç hurmadır" buyurdu.
AÇIKLAMA: Konu başlığı "ilimlerde anlayış sahibi
olmanın fazileti" anlamına gelmektedir.
Bu hadis, sahabîlerden bazılarının hadise ekleme ve çıkarma
yapma korkusu sebebiyle yalnızca ihtiyaç olduğunda hadis rivayet ettiklerini,
göstermektedir. Bu, Ibn Ömer, babası Hz. Ömer ve bir grubun tercih ettiği
yoldur. Bununla birlikte kendisine çok soru ve fetva sorulması sebebiyle Ibn
Ömer'in rivayet ettiği hadislerin sayısı çok olmuştur.
Hadisin konu başlığı ile alâkası şudur: Nebi s.a.v.'e hurma
göbeği getirildiğinde Nebi s.a.v. bununla ilgili olarak bir soru sormuş, İbn
Ömer de sorunun cevabının hurma olduğunu anlamıştır. Anlayış, kişinin bir
sözden, o söz ile ilgili olan diğer bir söz veya fiili anlamasını sağlayan
fetanettir. İmam Ahmed b. Hanbel'İn Ebu Saİd'den rivayet ettiğine göre Nebi
s.a.v. Allah bir kulu muhayyer bıraktı" demiş, Hz. Ebu Bekir ağlayarak
"Babalarımız sana feda olsun" demiş, insanlar da buna şaşırmıştı. Ebu
Bekir bu sözün söylendiği konumdan muhayyer bırakılan kişinin Nebi s.a.v.'in
kendisi olduğunu anlamıştır. Bu yüzden Ebu Said "Ebu Bekir içimizde Nebi
s.a.v.'i en iyi anlayan ve ne dediğini çabuk kavrayan kişi idi" demiştir.