S- Farzları, vâcipleri, sünnetleri ve âdapları ile namaz nasıl kılınır?

C- Her yeni güne sabah namazının sünneti ile başlandığı için biz de bu konuya sabah namazının sünneti ile başlayalım.

Abdest, necâsetten tahâret ve setr-i avret gibi ön hazırlıklar tamamlandıktan sonra vakit gelince ayağa kalkılır ve kıbleye dönülür.

Kıyamda ayaklar birbirine paralel olarak yanyana konur ve iki ayak arasında dört parmak miktarı aralık bulundurulur ve niyet edilir. "Niyet ettim Allah rızası için bugünkü sabah namazının sünnetini kılmaya, döndüm kıbleye."

Niyetten sonra tekbir almak için eller kaldırılır. Elleri kaldırmak sünnettir. Özür nedeni ile ellerini kaldıramayanlar, ellerini kaldırmadan tekbir alırlar.

Erkekler, baş parmak uçları kulağın yumuşağına değecek kadar ellerini kaldırırlar. Parmaklar ne açık, ne bitişik kendi halinde ve avuçlar kıbleye dönük olur.

Kadınlar, parmak uçları omuz hizasına gelecek kadar, ellerini kaldırırlar ve "Allahü Ekber" (En büyük Allah'tır.) diye tekbir alırlar. Tekbir alırken "Allah" demek farz, "Ekber" demek vâcip'tir.

Tekbirden sonra sağ el, sol elin üzerine konularak eller bağlanır.

Erkekler, sağ elin baş ve küçük parmağını halka yaparak sol elin bileğini kavrarlar. Avuç içi ve diğer üç parmak sol elin üzerine konur ve göbek altında eller bağlanır. Kadınlar, parmaklarını halka yapmaksızın, sağ ellerini sol elin üzerine koyar ve göğüs üzerinde ellerini bağlarlar.

Eller sünnete uygun bir şekilde bağlandıktan sonra sübhâneke tesbihâtı okunur.

"Sübhâneke'llâhümme ve bihamdik ve tebârekesmük vete'âlâ ceddük ve lâilâhe ğayrük"

"Ey Allahım! Sana hamd eder, seni her türlü noksan sıfatlardan tenzîh ederim. Senin adın mübârektir ve senin azâmetin ve şânın pek yücedir. Senden başka ilâh yoktur."

Bu sübhâneke tesbihâtının farz,vâcip, sünnet ve her türlü nâfile namazların başında okunması sünnettir.

Sonra "Eûzü billâhi mineşşeytânirracîm" "Allah'ın rahmetinden kovulmuş olan şeytanın şerrinden Allah'a sığınırım." der ve "Bismillâhirrahmânirrahîm" "Rahman ve Rahîm olan Allah'ın adı ile başlıyorum." diye Fâtiha'yı okumaya başlar.

Eûzü Besmele'yi söylemek sünnettir. Fâtiha'yı farz namazlarının ilk iki rekâtında ve diğer namazların her rekâtında zamm-ı sûre'den önce okumak vâciptir.

Farz namazlarının ilk iki rekâtında ve diğer namazların her rekâtında, Fatiha'dan sonra zamm-ı sûre okumak vâciptir.

S- Zamm-ı sûre ne demektir?

C- Fatiha'dan başka, Kur'andan dilediği bir sûreyi veya âyeti okumak vâciptir.

Fatiha'dan başka yalnız bir sûre biliyorsa, her rekâttan Fatiha'dan sonra onu okur.

Fatiha ve zamm-ı sûre'den sonra "Allahü Ekber"diye tekbir alarak rükû'a gider.

Rükû'da parmakları açık olarak ellerini dizlerine koyar, sırtını ve başını aynı hizada düz tutar ve kollarını bedeninden ayrı tutar.

Kadınlar, erkekler kadar eğilmezler, parmaklarını açmazlar ve kollarını bedenlerine yapıştırırlar.

Rükû'da en az üç defa ama acele etmeden yavaş yavaş "Sübhâne Rabbiyel Azîm" "Büyük ve azâmet sahibi olan Rabbim, seni noksan sıfatlardan tenzîh ederim." dedikten sonra, rükû'dan doğrulurken "Semi'allâhü limen hamideh" 'Allah, kendisine hamd edenin hamdini işitir (kabul eder) der ve rükû'dan doğrulduktan sonra "Rabbenâ lekel hamd" veya "Rabbenâ velekel hamd" 'Ey Rabbimiz hamd, övgü yalnız sana aittir'.

Rükû'a giderken tekbir almak, rükû'da "Sübhâne Rabbiyel Azîm" diye tesbih etmek, rükû'dan kalkarken, "Semiallâhü limen hamideh" veya "Rabbenâ lekel hamd" demek sünnet'tir.

Rükû'dan doğrulup âzâları sükûn bulduktan ve "Rabbenâ lekel hamd" dedikten sonra tekbir alarak secde'ye gider.

Secde'ye giderken önce dizler, sonra eller, sonra burun ve alın yere konur. Ayaklar dikilir ve parmaklar kıble yönüne çevrilir.

Eller, parmaklar kapalı (bitişik) ve uçları baş hizasına gelecek şekilde yanyana konur ve iki elin arasına secde yapılır.

Erkekler karınlarını uyluklarına yapıştırmayıp, arada boşluk bırakırlar. Kollarının bilekten yukarısını da yerden ve iki yanlarından ayırırlar.

Kadınlar daha toplu olabilmek için, karınlarını uyluklarına yapıştırır ve kollarını da yanlarına yanaştırırlar.

Secde'de en az üç defa "Sübhâne rabbiyel âlâ" "En yüce olan Rabbimi noksan sıfatlardan tenzîh ederim" diye yüce Allah'ı tesbih ettikten sonra tekbir getirerek secdeden doğrulup oturur.

İki secde arasındaki oturuşlarda, Ka'de-i Ûlâ ve Ka'de-i Âhire denilen namazın ilk ve son oturuşlarında erkekler sol ayaklarını yatırıp üzerine otururlar, sağ ayaklarını diker ve parmaklarını bükerek kıble yönüne çevirirler.

Kadınlar teverrük yaparlar. Yâni ayaklarını sağ taraftan dışarı çıkarırlar ve kaba yerleri ile yere otururlar.

Sonra tekbir alınarak ikinci secdeye gidilir ve birinci secdede okuduğu tesbihâtı okuduktan sonra, tekbir alınnarak ayağa kalkılır.

Ayağa kalkışta önce başını, sonra ellerini ve daha sonra dizlerini yerden kaldırır.

İkinci rekâta kalkınca hemen ellerini bağlar ve Sübhâneke ile Eûzü'yü okumaz. Besmele ile Fatiha'yı ve ardından zamm-ı sûreyi okur ve sonra tekbir alıp ikinci rekâtın rükû'una gider.

İkinci rekâtın rükû'unu ve iki secdesini tamamladıktan sonra ayağa kalkmaz, oturur ve Ettehiyyâtü'yü okur.

"Ettehiyyâtü lillâhi vessalâvâtü vettayyibât. Esselâmü aleyke eyyühen nebiyyü ve rahmetullâhi veberekâtüh. Esselâmü aleynâ ve alâ ibâdillâhissâlihin. Eşhedü en lâ ilâhe illâllâh ve eşhedü enne Muhammeden abduhû ve resûlüh."

Anlamı; "Bütün duâlar, zikirler, övgüler, (sözlü)bedenî ve mâlî ibâdetler, yüce Allah'a mahsustur. Ey şânı yüce Peygamber, selâm sana olsun, Allah'ın rahmeti ve bereketleri üzerine olsun. (Yüce Allah'ın) selâmı bizlere ve Allah'ın sâlih kullarına olsun. Şehâdet ederim ki Allah'tan başka gerçek ilâh yoktur. Ve şehâdet ederim ki Hazreti Muhammed, Allah'ın kulu ve peygamberidir".

Konumuz sabah namazı'nın sünneti idi. Sabah namazının sünneti iki rekâtlı bir namaz olduğundan, ikinci rekâtın sonundaki oturuş, ka'de-i âhire, yani farz olan son oturuştur. Bu nedenle Ettehiyyâtü duâsı'nın ardından hemen salâvat duâları okunur.

"Allâhümme salli alâ Muhammedin ve alâ Âli Muhammed. Kemâ salleyte alâ İbrâhîme ve alâ Âli İbrâhîm. İnneke hamîdün Mecîd."

"Allâhümme bârik alâ Muhammedin ve alâ âli Muhammed. Kemâ bârekte alâ İbrâhîme ve alâ âli İbrâhîm. İnneke Hamîdün Mecîd."

Anlamı; "Ya Allah! Sevgili Peygamberimiz Muhammed'e ve âli'ne (O'na tabi olanlara) salât et, onlara rahmeti'ni artır, onlar'ın şeref ve izzetini yücelt. Hazreti İbrahim'e ve âli'ne salât ettiğin gibi. Kuşkusuz sen, Hamîd'sin,Mecîd'sin.

Ya Allah!Hazreti Muhammed'i ve âli'ni mübârek kıl, onların maddî, mânevî feyizlerini ve bereketlerini sürekli arttır. Hazreti İbrahim ve âli'ni mübârek kıldığın gibi. Kesinlikle sen, Hamîd'sin, Mecîd'sin. Tüm medihler, övgüler, azâmet ve celâl yalnız sana mahsustur.

Farz olan son oturuşta "Ettehiyyâtü" duâsı'nı okumak vâcib ve salâvât-ı şerîfe'leri okumak Hanefî'de sünnet'tir.

Salâvât-ı şerîfe'lerden sonra namaz kılan kişinin kendisi, ebeveyni ve bütün mü'minler için duâ etmesi de sünnettir.

Bu nedenle salâvât-ı şerîfe'lerden sonra şu duâlar okunur.

"Rabbenâ âti'nâ fiddünyâ haseneten ve fil'âhireti haseneten ve kınâ azâbennâr."

"Rabbenağfirlî ve livâlideyye ve lilmü'minîne yevme yekûmül hisâb."

Anlamı;"Ey Rabbimiz! Bizlere hem dünyada ve hem âhirette her şeyin en güzelini, en hayırlısını ver ve bizleri ateş (cehennem)in azâbından koru."

"Ey Rabbimiz! Beni, ana-babamı ve bütün mü'minleri hesap günü (mahşerde) bağışla, günahlarımızı affeyle."

Duâlardan sonra,"Esselâmu aleyküm ve rahmetullâh" diye, önce sağa ve sonra sola selâm verilir. Selâm vermek vâcip ve selâm verirken yüzü sağa ve sola çevirmek sünnettir.

Yalnız kılan kişi selâm verirken, sağındaki ve solundaki meleklere niyet eder.

Cemaâtle kılanlar, imamı, sağ ve soldaki cemaâtle melekleri niyet ederler.

Tahrîme (namaza giriş) tekbiri ile başlayan yeme, içme, konuşma ve gezinme gibi namazla ilgili yasaklar, selâmla kalkar.

Selâmdan sonra, "Allâhümme entesselâm ve minkesselâm tebârekte yâ zelcelâli vel ikrâm"ı okumak sünnettir.

"Ya Allah! Selâm sensin. Ve selâm (sağlık, selâmet) sendendir. Ey celâl, azâmet ve ikram sahibi olan Allah! sen ne yücesin".

S - Sabah namazının farzı nasıl kılınır?

C - Farz namazları için ezan okunması vâcib'e yakın çok kuvvetli bir sünnet-i müekked'dir.

Şehirlerin mahallelerinde ve köylerinde ezan okunmazsa, tüm mahalle ve köy halkı günahkâr olurlar.

Ancak, ezan okunması kifâye yoluyla sünnet-i müekkede olduğundan, köylerde ve mahallelerdeki cami ve mescitlerdeki ezanlar yeterli olup, mahalle sakinleri sorumluluktan kurtulmuş olurlar.

Ezan okunan bir mahalledeki ev veya işyerinde namaz kılan erkeklerin yalnızca kamet getirmeleri sünnettir. Kadınlar kamet getirmezler.

Sabah namazı'nın farzından önce kamet getirilir ve sonra şöyle niyet edilir; "Niyet ettim Allah rızası için bu günkü sabah namazının veya bu vaktin farzını kılmaya, döndüm kıbleye".

Cemaât ile kılınacaksa, bu niyetin sonunda,"Uydum hâzır olan îmâma" denilmesi şarttır. Aksi halde imama uyulmamış ve namaz geçersiz olur.

Sabah namazı'nın farzında Fatiha'dan sonra 40 âyet miktarı uzunca zamm-ı sûre okunması sünnettir. Bilmeyenler, öğreninceye kadar bildikleriyle yetinirler.

S-Öğle namazı kaç rekâttır ve nasıl kılınır ?

C-Öğle namazı on rekâttır. Önce dört rekât sünneti kılınır. Niyeti şöyle yapılır;"Niyet ettim Allah rızası için öğle namazının sünnetini kılmaya, döndüm kıble'ye".

İkinci rekâtın sonundaki ilk oturuşta,yalnız Ettehıyyâtü okunup ayağa kalkılır. Üçüncü ve dördüncü rekâtlarda Besmele ile başlanarak Fatiha ve zamm-ı sûreler okunur.

Dördüncü rekâtın sonundaki oturuşta, Ettehıyyâtü'den sonra Allâhümme salli alâ ile Allâhümme bârik alâ okunur ve Rabbenâ duâlarından sonra selâm verilir.

İlk sünnetten sonra öğle namazının dört rekât farzı kılınır. İlk iki rekâtında, Fatiha ile birlikte zamm-ı sûreler okunur ve iki rekâtın sonundaki ilk oturuşta yalnız Ettehıyyâtü okunur ve hemen ayağa kalkılır.

Üç ve dört rekâtlı namazlardaki ilk oturuş vâcibtir. Bu oturmada, Ettehıyyâtü duâsını sonuna kadar okumak vâcibtir. Ettehıyyâtü bitince, farz olan kıyamı geciktirmemek için, hemen ayağa kalkılması da vâcibtir.

Bu vâciblerden biri veya birkaçı terk edilirse, namazın sonunda sehiv secdesi yapılması vâcib olur.

Üç ve dört rekâtlı farz namazların, üçüncü ve dördüncü rekâtlarında yalnız Fatiha okunur ve dördüncü rekâtın sonundaki oturuştan sonra selâm verilir.

Öğle namazının iki rekât son sünneti, sabah namazının sünneti gibi kılınır.

S - İkindi namazı kaç rekâttır ve nasıl kılınır?

C-İkindi namazı dördü sünnet ve dördü farz olmak üzere sekiz rekâttır.

Önce dört rekât sünnet kılınır ve "Niyet ettim Allah rızası için ikindi namazı'nın sünneti'ni kılmaya, döndüm kıbleye" diye niyet edilir.

İkindi namazının sünneti "Gayr-ı müekked", sünnet olduğu için, her iki rekâtı birer namaz sayılır. Bu nedenle ikinci rekâtın sonundaki oturuşta, Ettehıyyâtü'den sonra Allâhümme salli alâ ve Allâhümme bârik alâ okunur. Ancak, selâm verilmeyeceği için Rabbenâ duâları okunmadan üçüncü rekâta kalkılır ve üçüncü rekâta kalkışta, Sübhâneke ile Eûzü okunur ve sonra Besmele ile başlayıp Fatiha ve zamm-ı sûre okunur.

Dördüncü rekâtta Besmele ile başlanır, Fatiha ve zamm-ı sûre okunduktan sonra rükû'a gidilir.

İkindi namazının farzı, niyet dışında, aynen öğle namazının farzı gibi kılınır.

Niyeti şöyle yapılır; "Niyet ettim, Allah rızası için bugünkü ikindi namazının farzını kılmaya, döndüm kıble'ye".

S-Akşam namazı kaç rekâttır ve nasıl kılınır ?

C-Üçü farz ve ikisi sünnet olmak üzere beş rekâttır. Önce farz kılınır ve niyeti şöyle yapılır;"Niyet ettim Allah rızası için bu günkü akşam namazının farzını kılmaya, döndüm kıbleye."

Akşam namazının farzında da, ilk iki rekâtta Fatiha ve zamm-ı sûre okunur.

İkinci rekâtın sonundaki ilk oturuşta yalnız Ettehıyyâtü okunur ve hemen ayağa kalkılır. Üçüncü rekâtta yalnız Fatiha okunur.

Akşam namazı'nın sünneti de, niyetin dışında sabah ve öğle namazı'nın sünnetleri gibi kılınır.

S-Yatsı namazı kaç rekâttır ve nasıl kılınır ?

-Yatsı namazı vitir namazı ile birlikte 13 rekâttır. Önce dört rekât sünnet kılınır.

Yatsı namazının ilk sünneti, ikindinin sünneti gibi gayr-ı müekked olduğu için, niyetin dışında aynen ikindi namazının sünneti gibi kılınır.

Sünnetten sonra, yatsı namazının dört rekât farzı kılınır ve niyeti şöyle yapılır;"Niyet ettim, Allah rızası için bugünkü yatsı namazının farzını kılmaya, döndüm kıble'ye"

Yatsı namazının farzı da aynen öğle ve ikindi namazlarının farzları gibi kılınır.

Farzdan sonra yatsı namazının iki rekât son sünneti kılınır. Sabah, öğle, akşam ve yatsı namazının iki rekâtlı sünnetleri ile tavaf namazı, abdest namazı, mescit namazı, işrak ve teheccüd namazları tüm iki rekâtlı namazlar, niyetin dışında aynen sabah namazının sünneti gibi kılınırlar.

Yatsı namazının son sünnetinden sonra üç rekât vitir namazı kılınır. Vitir namazı, İmâm-ı Âzam Ebû Hanîfe'ye göre vâcib, diğer müctehidlere göre sünnet-i müekkedtir.

Niyet şöyle yapılır;"Niyet ettim, Allah rızası için bugünkü vitir namazını kılmaya, döndüm kıbleye."

Vitir namazı da diğer namazlar gibi kılınır. İlk oturuşta yalnız Ettehıyyâtü okunur ve üçüncü rekâta kalkışta, Besmele ile başlanarak Fatiha ve zamm-ı sûre okunur.

Üçüncü rekâtta zamm-ı sûre'den sonra, eller kaldırılarak, "Allahü ekber" diye kunut tekbiri alınır, eller bağlanır ve kunut duâları okunur.

"Allâhümme innâ nesteînüke ve nestağfiruke ve nestehdîk. Ve nü'minü bike ve netûbü ileyke ve netevekkelü aleyke ve nüsnî aleykel hayre küllehû neşkürük ve lâ nekfürük ve nahleu ve netrukü men yefcürük"

"Allahümme iyyâke na'budü veleke nusallî ve nescudü ve ileyke nes'â ve nahfid. Nercû rahmeteke ve nahşâ azâbek. İnne azâbeke bilkuffâri mülhik"

Anlamı;"Allahım! Biz senden yardım, mağfiret ve hidâyet dileriz. Sana îmân ederiz, sana tevbe ederiz, sana güvenir, tevekkül ederiz. Bütün hayırlar üzerine sana hamd ederiz. Nimetlerine şükür ederiz. Nimetlerini ve seni inkâr etmeyiz. Sana isyan edenlerden kopar, ayrılır, onları terk ederiz.

Allahım! Biz ancak sana ibâdet ederiz, senin için namaz kılarız ve sana secde ederiz. Senin rızânı kazanmak için çalışır ve koşarız. Senin rahmetini umar, azâbından korkarız.Hiç kuşkusuz senin azâbın kâfirlere ulaşıcıdır.

Kunut duâları'nı bilmeyenler, öğreninceye kadar "Rabbenâ âtinâ" ve "Rabbenağfirliy" gibi duâları okuyabilirler.

Kunut tekbirini almayı unutarak rükû'a gidenler, namazın sonunda sehiv secdesi yaparlar.