Terike’nin
taksimine başlarken, Önce ölünün teçhiz ve tekfin masrafları karşılanır. Sonra
varsa borçları ödenir. Daha sonra malının üçte biri vasiyetleri için harcanır.
Bundan sonra geriye kalan mal mirasçılara bölüştürülür. Ben diyorum ki
terikeye zekât, can diyeti, rehine veya iflas sebebiyle satın alman bir malın
hakkı taallûk eder ve terike bunları karşılayamazsa, bu haklar teçhiz ve tekfin
masrafından önce ödenir. Allah daha iyi bilir.
Kişi dört
sebeple mirasçı olmayı hak eder:
1-
Akrabalık.
2- Nikah.
3- Vela: Efendi azad ettiği kölesine mirasçı
olur. Fakat köle efendisine mirasçı olamaz.
4- İslam:
İlk üç sebeple mirasçısı olmayanın terikesi devlet hazinesine intikal eder.
Mirasçı
olan erkekler on sınıftır:
1- Ölenin
oğlu.
2- Oğlun
oğlu (torun). Her ne kadar aşağıya doğru inse de.
3- Baba.
4- Dede
(baba cihetinden). Her ne kadar yukarıya doğru çıksa da.
5- Erkek
kardeş: Öz veya baba bir veya ana bir erkek kardeş.
6- Erkek
kardeşin oğlu: Ana bir kardeşin oğlu mirasçı olmaz.
7- Amca:
Ana bir olan amca varis olmaz.
8- Amca
oğlu.
9- Koca.
10-
Köleyi azad eden efendi.
Mirasçı
olan kadınlar ise yedi sınıftır. Tek sayılmaları halinde on sınıf olurlar.
1-Ölenin
kızı.
2- Oğlun
kızı. Her ne kadar aşağıya doğru inse de.
3- Anne.
4- Nine.
İster anne cihetinde, ister baba
cihetinde olsun hüküm aynıdır.
5- Kız
kardeş: Öz veya baba bir veya anne bir kız kardeş.
6- Karı
(zevce).
7-
Mu'tika: Köleyi azad eden kadın.
Mirasçı
olan tüm erkekler beraber bulunurlarsa sadece baba, oğul ve koca mirasçı olur.
Mirasçı olan tüm kadınlar beraber bulunurlarsa sadece kız, oğlun kızı, öz kız
kardeş ve karı mirasçı olur. Her iki sınıftan bir arada bulunmaları mümkün olan
mirasçılar ise şunlardır: Baba, anne, oğul, kız, karı veya koca.
Ölenin
hiçbir mirasçısı yoksa mezhebin asıl görüşüne göre, zev'il-erham olanlar
mirasçı olmazlar ve mal hissesi belli olanlara geri çevrilmez. Belki terike
devlet hazinesine intikal eder. Mezhebin son asır alimleri, devlet hazinesi
düzenli değilse (dinî ölçülere uygun değilse), hisselerden arta kalan mal karı
veya koca dışında kalan hisse sahiplerine hisseleri nispetinde verilir diye
fetva vermişlerdir. Hisse sahiplerinden kimse yoksa, terike zev'il-erham
denilen uzak akrabalara verilir. Zev'il-erham, yukarıda zikredilen erkek ve
kadın akrabaların dışında kalan akrabalardır. Bunlar da on sınıftır:
1- Dede
(anne cihetinde).
2-
Mirastan sakıt olan dedeler ve nineler.
3-
Kızların çocukları.
4-
Kardeşlerin kızları.
5- Kız
kardeşlerin kızları.
6- Anne
bir kardeşin çocukları.
7- Anne
bir amca.
8-
Amcanın kız çocukları.
9-
Halalar ve teyzeler.
10-
Dayılar.
Bu on
sınıfa bağlanan kişiler de zev'il-erham sayılırlar.
1. Kur'an-ı Kerim'de Açıklanan Hisseler
2. Hacb (Kısmen Veya Tamamen Mirastan Men Etmek)
3. Bir Veya Birden Fazla Çocuğun Durumu
4. Baba Anne ve Dedenin Durumu
5. Kız ve Erkek Çocukların Hükmü
6. Velayet (Azadlık) Yoluyla Asebe
7. Kardeşlerle Birlikte Olan Dedenin Durumu
8. Mirasçı Olmaya Mani Olan Haller
B. MESELELERİN HALLERİ VE AVİL (YÜKSELME)
C. HİSSELERİN TASHİHİ (HİSSELERİ KESİRSİZ HALE GETİRMEK)
D. MÜNASAHAT (TERİKE TAKSİM EDİLMEDEN MİRASÇILARDAN BAZILARININ ÖLMESİ)