B. SELEM (PEŞİN PARA İLE VERESİYE MAL ALMAK)
Borç
vermek menduptur. Borç akdinin lafzı: "Şu malı sana borç olarak veya selef
yolu ile verdim veya mislini veya karşılığını ödemen şartiyle sana mülk
ettim." şeklindedir. En sahih kavle göre müşterinin borcu kabul etmesi,
borç veren kişinin de teberru ehliyetine sahip olması şarttır.
Üzerine
selem akdi yapılması sahih olan şeyleri borç olarak vermek caizdir. Ancak en
zahir kavle göre, kendisine nikahı helal olan kişiye cariyeyi borç olarak
vermek caiz değildir. Üzerine selem akdi yapılması caiz olmayan malı borç
olarak vermek en sahih kavle göre caiz değildir.
Borç
verilen mal benzeri bulunan bir mal ise, iade edilirken benzeri iade edilir.
Değer biçilen bir mal ise, yerine aynı özellikte olan bir mal iade edilir.
Zayıf kavle göre ise kendisine değer biçilen mallarda değer ödenir. Alacaklı,
borçluyu borç akdinin yapıldığı mahalden başka bir mahalde bulur da borcun
karşılığı olan malın nakli için bir masraf gerektiriyorsa, akdin yapıldığı
beldeye göre malın kıymetini isteyebilir.
Borç akdi
yapılırken kaliteli mal karşılığında kalitesiz olanı verme veya ziyadesiyle bir
ödeme şart koşulursa akid caiz olmaz. Fakat borçlu borcunu öderken bir şart
olmaksızın fazlası ile ödeme yapması güzel bir davranıştır.
Borç alan
(mükteriz), şayet sağlam para karşılığında kırık para vermeyi veya başka bir
şeyi vermeyi şart koşarsa, bu şart geçersizdir. Fakat en sahih kavle göre akid
fâsid olmaz. Borç veren kimse ödeme için bir zaman şart koşar da bunda
kendisinin bir amacı yoksa; bunun hükmü, yukarıda geçen kaliteli mal
karşılığında kalitesiz mal vermenin hükmü gibidir.
Zamanı
şart koşmakta borç verenin bir amacı varsa; meselâ tayin edilen zamanda mallar
talan ediliyorsa, en sahih kavle göre bunun hükmü, kalitesiz mal karşılığında
kaliteli mal vermenin hükmü gibidir.
Borç
veren kişi, borç karşılığında rehin veya kefil bulundurmayı şart koşabilir.
Borç alan kişi, malı almakla mülkiyetine geçirmiş olur. Bir kavle göre ise
borç alan kişi, malı sarf etmekle mülkiyetine geçirmiş olur. En sahih kavle
göre borç verilen mal, olduğu gibi borç alanın mülkiyetinde kaldığı müddetçe,
borç veren kişi aynı malı geri alabilir. Allah daha iyi bilir.
H. MÜŞTEREK KULLANILAN YERLERDE İZDİHAM YARATMAK
R. KIRAD - MUDAREBE (SERMAYE EMEK ORTAKLIĞI)
S. MÜSÂKÂT (AĞAÇLARIN BAKIMI VE SULAMA İŞİ)