Caiz
olmayan satışlar şunlardır.
a.Asb'ül-Fahl
Satışı: Resûlüllah (s.a) böyle bir satışı yasaklamıştır. Bu, erkek hayvanı
dişi hayvan üzerine çektirmektir. Buna, döl suyu veya erkek hayvanı dişi hayvan
üzerine çektirme ücreti de denilmiştir. Erkek hayvanın döl suyunun ücreti
haramdır. Keza en sahih kavle göre, erkek hayvanı dişi hayvana çektirme
karşılığında ücret almak da haramdır.
b.
Hablü'l-Hable Satışı: Bu, doğacak olan yavrunun doğuracağı yavrudur. Doğacak
olan yavrunun doğuracağı yavruyu satmak veya parasını doğacak olan yavrunun,
yavru doğuracağı zamanda ödemek üzere bir şeyi satmak geçersizdir. Kişinin şu
evimi, doğacak olan yavrunun yavru doğuracağı zamana kadar borca sana sattım
demesi gibi.
c.
Melakih Satışı: Gebe hayvanın karnındaki cenini satmaktır, d.- Mezamin Satışı:
Döl hayvanının sulbundakini satmak.
e.
Mülamese Satışı: Katlanmış bir kumaşa dokunmak veya karanlıkta el değdirmekle
yetinip, görmesi halinde de seçme hakkının olmaması şartı ile yapılan veya satıcının
müşteriye: "Dokunduğun anda sana sattım." demek sureti ile yapılan
satıştır.
f.
Münabeze Satışı: Alıcı ve satıcının "atmayı" satış olarak kabul
etmeleridir. Bu taraflardan birinin diğerine: "On liraya olmak üzere
elbisemi sana atıyorum" demesi, diğerinin de elbiseyi alması sureti ile
yapılan satıştır.
g. Hasat
Satışı: Atılacak çakıl taşının üzerine düştüğü kumaşı satmaktır. Bu,
taraflardan birinin diğerine: "Bu taşın isabet ettiği kumaşı sana
sattım." diyerek veya atışı bir satış olarak kabul etmeleri veya:
"Taşı atıncaya kadar muhayyerlik hakkın olmak üzere bu malı sana
sattım." diyerek malı satmasıdır.
h. Bir
Satışta İki Satış: Satıcının: "Peşin bin lira, bir sene veresiye olarak
iki bin lira olmak üzere sana sattım veya evini bana şu fiyata satman şartıyla
şu köleyi sana bin liraya sattım." demesi suretiyle aynı anda bir satışta
iki satış yapmasıdır.
ı. Şartlı
Satış: Bir borç veya bir satış karşılığında yapılan akid-dir. Bir kimse, satıcı
tarafından hasadı yapılmak şartı ile bir ziraatı veya satıcı tarafından
dikilmek şartı ile bir elbiseyi satın alırsa, en sahih kavle göre bu caiz
değildir.
Satışta
bazı şartların zikredilmesi istisna edilmiştir: Muhayyerlik şartıyla satış
yapmayı, malın kusurdan beri olmasını, meyvelerin satıcı tarafından
toplanmasını, zimmete olan ücreti almak üzere vade tayin etmeyi, rehine
bırakmayı, kefil ve şahit tutmayı şart koşmak gibi. En sahih kavle göre şahit
tayin etmek şart değildir. Şayet müşteri rehine bırakmaz veya kefil tayin
etmezse, satıcı için muhayyerlik hakkı vardır.
Bir kimse
azad edilmesi şartı ile bir köleyi satarsa, meşhur kavle göre hem şart hem de
satış geçerlidir. En sahih kavle göre satıcı, köleyi azad etmesini müşteriden
isteyebilir. Şayet azad etmek şartı ile birlikte velayet hakkının kendisinde
kalmasını veya azadlığı kendi ölümüne bağlamasını veya onunla kitabet akdi
yapmayı veya bir ay sonra azad edilmeyi şart koşarsa, akid sahih olmaz. Satıcı
malı kabz etmek, ayıplı olması halinde malı geri vermek gibi akdi iktiza eden
bir şeyi şart koşarsa veya bir garaz olmadan sadece belli bir yemeği yemesini
şart koşarsa bu caizdir.Satıcının akdin gerektirdiği bir niteliği, örneğin;
kölenin katip olmasını veya hayvanın gebe veya sütlü olmasını şart koşması
caizdir. İleri sürülen şartlar mevcut değilse, müşteri için muhayyerlik hakkı
vardır. Bir kavle göre hayvan ile ilgili akid, şartlı akid olduğundan
geçersizdir. Şayet satıcı müşteriye: "Hayvanı ve hamlini veya memesindeki
sütünü sana sattım." derse, en sahih kavle göre akid geçersizdir. Sadece
hayvanın karnındaki cenini satmak veya hayvanı karnındaki cenini dışında satmak
veya karnındaki çocuğu hür olan cariyeyi satmak caiz değildir. Hamile olan
mutlak şekilde satılırsa, cenin de onunla birlikte satışa girer.
4. Bir Satışta İki Satış Akdi Yapmak
6. Bir Satışta Ayıplı İki Malı Satın Almak
8. Malın Teslimden Önceki ve Sonraki Hükmü
9. Müşterinin Malı Teslim Alması
10. Satıcının Malı Teslim Etmesi
11. Tevliye Ortaklık Murabaha ve Muhatat
14. Meyve ve Zirai Ürünlerin Satışı
15. Satıcı ve Müşterinin Anlaşmazlığı
B. SELEM (PEŞİN PARA İLE VERESİYE MAL ALMAK)
H. MÜŞTEREK KULLANILAN YERLERDE İZDİHAM YARATMAK
R. KIRAD - MUDAREBE (SERMAYE EMEK ORTAKLIĞI)
S. MÜSÂKÂT (AĞAÇLARIN BAKIMI VE SULAMA İŞİ)