MİN HAC ANA SAYFA

 

BUYU’ : ALIŞVERİŞ/ TİCARET

 

A. ALIŞ -VERİŞİN ŞARTLARI

1. Riba Ve Ahkamı

2. Caiz Olmayan Satışlar

3. Batıl Olmayan Satışlar

4. Bir Satışta İki Satış Akdi Yapmak

5. Muhayyerlik Hakkı

6. Bir Satışta Ayıplı İki Malı Satın Almak

7. Musarrat Hayvanın Satışı

8. Malın Teslimden Önceki ve Sonraki Hükmü

Mal, müşteri tarafından teslim alınmadıkça satıcının zimme­tindedir. Telef olması halinde akid fesholur ve satıcı malın bedelini alamaz. Şayet müşteri, satıcıyı zimmetten beri kılarsa en zahir kav­le göre, satıcı zimmetten kurtulmuş olmaz ve hükümde bir değişik­lik olmaz.

 

Müşteri malı telef eder ve satılık mal olduğunu bilirse, bu onun için malı teslim alma sayılır. Satılık mal olduğunu bilmezse, bunda iki görüş vardır: Bunun hükmü, kişinin misafir olarak gasp edilmiş malını yemesinin hükmü gibidir. Mezhep alimlerince kabul edilen rivayete göre, satıcının malı telef etmesi, malın semavi bir afetle telef olması gibidir. En zahir kavle göre bir başkası malı telef ederse akid fesholmaz. Müşteri dilerse akdi kabul eder ve telef ede­ni borçlandırır, dilerse akdi fesheder. Bu durumda satıcı, yabancıyı (malı telef edeni) borçlandırır.

 

Mal teslimden önce semavi bir afetle ayıplı hale gelir ve müşte­ri akdi kabul ederse fiyatın tümünü öder. Mal müşteri tarafından ayıplı hale gelirse, artık onun için muhayyerlik hakkı olmaz. Bir başkası malı ayıplı kılarsa, müşteri için muhayyerlik hakkı vardır. Ancak akdi kabul ederse malı ayıplı kılan kişiden noksanlık farkını tazmin eder. Satıcı malı ayıplı hale getirirse mezhep alimlerince ka­bul edilen rivayete göre müşteri için muhayyerlik hakkı sabit olur. Fakat onu borçlandırma hakkı olmaz.

 

Müşterinin malı henüz teslim almadan satması caiz değildir. En sahih kavle göre, henüz teslim alınmamış malı ilk sahibine geri satmanın hükmü, başkasına satmanın hükmü gibidir. İcare, rehin ve hîbe akidlerinde de hüküm, satış akdinin hükmü gibidir. Müşte­rinin köleyi teslim almadan azad etmesi ise bu hükmün aksinedir.

 

Tayin edilmiş olan bedel, satılan mal gibi olup, satıcı onu tes­lim almadan satamaz. Satıcı başkasının elinde emanet, ortaklık, mudarebe ve rehine olmaktan kurtulan malı satabilir. Ancak miras malı ve velinin elinde bulunan mal, sahibi reşid olduktan sonra satılabilir. Keza kişi iğreti malını ve müşterinin elindeki malını da satabilir.

 

Üzerine selem akdi yapılan malı teslim almadan satmak veya bedelini almak sahih değildir, imam'm son kavline göre, selem akdi için şart koşulan paranın yerine bir başka parayı almak caizdir. Şa­yet bedel, dirhem yerine dinar almak gibi ribevi bir mal ise, bedeli aynı mecliste almak şarttır. En sahih kavle göre, bedeli akid mecli­sinde tayin etmek şart değildir. Keza dirhem yerine elbise vermek gibi her iki bedelin illeti aynı değilse aynı mecliste almak da şart de­ğildir. Borcu başka bir mala değiştirip aynı mecliste almak ve telef olmuş malın değerini aynı mecliste almak caizdir. Bedeli aynı mec­liste teslim almanın şartı; daha önce geçen ribevi ve ribevi olmayan malın teslim ve tesellümün şartları gibidir.

 

Bir kimsenin borcunu üzerinde borcu bulunan kimseden baş­ka bir kişiye satması, ezher kavle göre geçersizdir. Meselâ, bir kim­senin Amr'da bulunan yüz liralık alacağına karşılık Zeyd'in kölesini satın alması gibi. Şayet Zeyd ile Amr'm bir kişiden alacakları olsa ve Zeyd borcunu Amr'a borcu karşılığında satarsa, bu akid ittifakla ge­çersizdir.

 

Gayri menkul gibi bir malın teslimi satıcının eşyalarım çıkar­ması, müşteri için akarı tahliye etmesi ve müşteriye onda tasarruf yapma imkanını vermesi ile olur. Alıcı ve satıcı satılık malın bulun­duğu yerde değillerse, en sahih kavle göre, teslimat için satılık malın bulunduğu yere gitmelerine imkan veren bir zamanın geçmesi dik­kate alınır.

 

Menkul olan bir malın teslimatı ise, malı bulunduğu yerden bir başka yere nakletmekle olur. Şayet akid satıcıya ait olmayan bir yerde cereyan etmişse, teslimatın gerçekleşmesi için malı bulundu­ğu yerden bir başka yere nakletmek yeterlidir. Akid satıcının evinde cereyan etmişse, malı bulunduğu yerden başka bir yere nakletmek teslimat içim yeterli olmaz. Ancak satıcının iznini almak şartı ile mal bulunduğu yerde ariye olarak kalabilir.

 

 

 

 

9. Müşterinin Malı Teslim Alması

10. Satıcının Malı Teslim Etmesi

11. Tevliye Ortaklık Murabaha ve Muhatat

12. Arazi Satışı

13. Ağaçların Satışı

14. Meyve ve Zirai Ürünlerin Satışı

15. Satıcı ve Müşterinin Anlaşmazlığı

16. Kölenin Ticaret Yapması

 

 

 

 

B. SELEM (PEŞİN PARA İLE VERESİYE MAL ALMAK)

 

C. İKRAZ (BORÇ)

 

D. REHİN

 

E. İFLAS

 

F HACR (KISITLILIK)

 

G. SULH

 

H. MÜŞTEREK KULLANILAN YERLERDE İZDİHAM YARATMAK

 

I. HAVALE

 

J. DAMAN (TEKEFFÜL) AKDİ

 

K. ŞİRKET (ORTAKLIK)

 

L. VEKALET

 

M. İKRAR (İTİRAF)

 

N. ÂRIYE (İĞRETİ)

 

O. GASP

 

P. ŞÜF'A (ÖNCELİK HAKKI)

 

R. KIRAD - MUDAREBE (SERMAYE EMEK ORTAKLIĞI)

 

S. MÜSÂKÂT (AĞAÇLARIN BAKIMI VE SULAMA İŞİ)

 

T. İCARE (KİRAYA VERME)